ការបែកបាក់គ្នារវាងចិន និងសហភាពសូវៀត ក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់
នៅក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់
មានហេតុការណ៍មួយចំនួន ដែលត្រូវបានអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តចាត់ទុកថាជាចំណុចរបត់សំខាន់ៗ
នៃការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងប្លុកសេរី និងប្លុកកុម្មុយនិស្ត។ ហេតុការណ៍អស់ទាំងនោះរួមមានដូចជា
ការសង់ជញ្ជាំងក្រុងប៊ែរឡាំង វិបត្តិមីស៊ីលគុយបា សង្រ្គាមវៀតណាម
ហើយក្នុងនោះក៏មានផងដែរ ការបែកបាក់គ្នា រវាងចិន និងសហភាពសូវៀត។
ចិន និងសូវៀត សុទ្ធសឹងជាមហាអំណាចដែលមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំទៅលើលទ្ធិកុម្មុយនិស្ត
ម៉ាកឡេនីន ហើយជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏ជិតស្និទ្ធ នៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងជាមួយនឹងប្លុកសេរី
និងមូលធននិយម ដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។ ទោះជាយ៉ាងណា មេដឹកនាំចិន និងមេដឹកនាំសហភាពសូវៀត
ថ្វីដ្បិតតែមានមនោគមន៍វិជ្ជាដូចគ្នា ប៉ុន្តែមានគំនិតផ្ទុយគ្នាស្រឡះ ទាក់ទងនឹងរបៀបយកមនោគមន៍វិជ្ជានេះទៅដាក់ចេញជាគោលនយោបាយ
ដើម្បីអនុវត្តជាក់ស្តែង និងជាពិសេស គឺមានគំនិតផ្ទុយគ្នាស្រឡះ ជុំវិញឥរិយាបថដែលត្រូវប្រកាន់យក
នៅចំពោះមុខសហរដ្ឋអាមេរិក។
 |
| មេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តចិនម៉ៅសេទុង និងមេដឹនាំកុម្មុយនិស្តសូវៀតនីគីតា គ្រូឆេវ នៅឆ្នាំ១៩៥៨ បង្ហាញពីភាពស្និទ្ធស្នាលពីសម្បកក្រៅ តែកំពុងឈ្លោះគ្នានៅខាងក្រោយឆាក |
សញ្ញានៃការប្រេះឆាគ្នា
រវាងចិន និងសហភាពសូវៀត បានចាប់ផ្តើមឡើង នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៥៧។ លោក
នីគីតា គ្រូឆេវ គឺជាមេដឹកនាំថ្មីរបស់សហភាពសូវៀត ដោយបានឡើងមកបន្តតំណែងពីលោកស្តាលីន
ដែលបានទទួលមរណភាពនៅឆ្នាំ១៩៥៣។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយពីបានឡើងមកកាន់អំណាច
លោកនីគីតា គ្រូឆេវ បានចាប់ផ្តើមបង្ហាញពីជំហរចង់ផ្សះផ្សាជាមួយប្លុកសេរី ដោយបានថ្លែងជាសាធារណៈថា
សូវៀតមានបំណងចង់ឃើញប្លុកកុម្មុយនិស្ត និងប្លុកសេរី អាចរស់នៅជាមួយគ្នា
ក្នុងសុខសន្តិភាព។ លើសពីនេះទៅទៀត លោកនីគីតា គ្រូឆេវ ក៏បានថ្លែងរិះគន់ផងដែរ ចំពោះរបៀបដឹកនាំរបស់លោកស្តាលីន
ដោយចាត់ទុកថាជាការដឹកនាំតាមបែបឃោរឃៅផ្តាច់ការ។
មេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តចិន
គឺលោកម៉ៅសេទុង ដែលតាំងពីដើមមកគាំទ្រនយោបាយ
និងរបៀបដឹកនាំរបស់លោកស្តាលីន ជាពិសេស
គឺការប្រកាន់ជំហរតឹងរ៉ឹងចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសក្នុងប្លុកសេរី ក៏បានចាប់ផ្តើមមានការខ្នក់ចិត្តនឹងលោកនីគីតា
គ្រូឆេវ ហើយទំនាក់ទំនង រវាងចិន និងសហភាពសូវៀត ក៏ចាប់ផ្តើមមានការរកាំរកូសច្រើនឡើងៗ
ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។
ទំនាក់ទំនងចិន-សូវៀតបានធ្លាក់ចុះមួយកម្រិតថែមទៀត
នៅពេលដែលជម្លោះប្រដាប់អាវុធ រវាងចិនកុម្មុយនិស្ត និងចិនតៃវ៉ាន់ បានចាប់ផ្តើមផ្ទុះឡើងជាលើកទី២
នៅឆ្នាំ១៩៥៨។ នៅក្នុងពេលដែលលោកនីគីតា គ្រូឆេវ កំពុងប្រកាន់យកនូវនយោបាយផ្សះផ្សាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក
លោកម៉ៅសេទុង ស្រាប់តែបានបើកការវាយប្រហារទៅលើកោះតៃវ៉ាន់ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យផ្ទុះឡើងសាជាថ្មីម្តងទៀត
នូវជម្លោះប្រដាប់អាវុធដោយប្រយោលទល់នឹងសហរដ្ឋអាមេរិក។
នៅសម្បកក្រៅ
សហភាពសូវៀតនៅតែបន្តជួយចិន ក្នុងការប្រយុទ្ធតទល់នឹងសហរដ្ឋអាមេរិក
ក៏ប៉ុន្តែ នៅពីក្រោយឆាកវិញ ភាពតានតឹងបានកើតមានឡើង រវាងលោកនីគីតា គ្រូឆេវ
និងលោកម៉ៅសេទុង។ លោកនីគីតា គ្រូឆេវ មានការអាក់អន់ចិត្តយ៉ាងខ្លាំង
ដែលលោកម៉ៅសេទុង បើកការវាយប្រហារទៅលើកោះតៃវ៉ាន់
ដោយមិនប្រាប់លោកឲ្យដឹងជាមុន ហើយបង្កជាជម្លោះឡើងដោយទាញសូវៀតឲ្យធ្លាក់ទៅជាមួយ
រហូតស្ទើរតែនឹងត្រូវផ្ទុះសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរជាមួយនឹង សហរដ្ឋអាមេរិក។
នៅពេលនោះ មេដឹកនាំសូវៀតបានបញ្ជូនប្រមុខការទូតរបស់ខ្លួនឲ្យទៅកាន់ទីក្រុង
ប៉េកាំង ដោយបានទាមទារឲ្យកងទ័ពចិនធ្វើសកម្មភាពដោយប្រយ័ត្នប្រយែង ដើម្បីចៀសវាងកុំឲ្យជម្លោះជាមួយអាមេរិករាលដាលកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត។
លោកម៉ៅសេទុងវិញ ក៏មានការអាក់អន់ចិត្តយ៉ាងខ្លាំងដែរ ចំពោះលោកនីគីតា
គ្រូឆេវ ដែលព្យាយាមដាក់សម្ពាធលើចិនឲ្យប្រកាន់នូវជំហរ ដែលចិនយល់ថាមានភាពទន់ជ្រាយចំពោះអាមេរិក។
ការខ្វែងគំនិតគ្នានៅក្រោយឆាក
បានក្លាយជាជម្លោះដោយបើកចំហ នៅឆ្នាំ១៩៦០ ដោយអតីតសម្ព័ន្ធកុម្មុយនិស្តទាំងពីរបានចាប់ផ្តើមបញ្ចេញសំឡេង
រិះគន់គ្នាទៅវិញទៅមកជាសាធារណៈ ហើយភាពតានតឹងនេះបានធ្វើឲ្យសហភាពសូវៀតដកអ្នកបច្ចេកទេស
និងជំនាញការរបស់ខ្លួនទាំងអស់ចេញពីចិន ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យគម្រោងសហកិច្ចប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច
យោធា និងបច្ចេកវិទ្យាទ្វេភាគីចំនួនរាប់រយត្រូវជាប់គាំង។
នៅឆ្នាំ១៩៦២
មានព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់ពីរ ដែលជំរុញឲ្យទំនាស់ រវាងចិន និងសហភាពសូវៀត បានឈានដល់ដំណាក់កាលដែលមិនអាចវិលត្រឡប់ថយក្រោយវិញបាន
នោះគឺវិបត្តិមីស៊ីលគុយបា និងសង្រ្គាមព្រំដែន រវាងចិន និងឥណ្ឌា។
នៅក្នុងវិបត្តិមីស៊ីលគុយបា
ក្រោយពីដឹងថា សូវៀតសុខចិត្តដកអាវុធនុយក្លេអ៊ែរចេញពីគុយបាទៅតាមការទាមទាររប់ស
សហរដ្ឋអាមេរិក លោកម៉ៅសេទុងបានធ្វើការរិះគន់លោកនីគីតា គ្រូឆេវ ដោយពាក្យសម្តីធ្ងន់ៗថា
មាននយោបាយកំសាកចុះញ៉មអាមេរិក។ លោកនីគីតា គ្រូឆេវ
បានឆ្លើយតបមកវិញដោយកំហឹង ដោយរិះគន់លោកម៉ៅសេទុងថា ជាមេដឹកនាំដែលចូលចិត្តការប្រឈមមុខដាក់គ្នា
ដែលជានយោបាយនឹងនាំឲ្យផ្ទុះជាសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរនៅថ្ងៃណាមួយ។ មេដឹកនាំសូវៀតមិនបញ្ចប់ត្រឹមតែការរិះគន់ដោយពាក្យសម្តីនេះ
ប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ថែមទាំងបានចេញមុខគាំទ្រឥណ្ឌា នៅក្នុងសង្រ្គាមព្រំដែនជាមួយចិន
ដែលផ្ទុះឡើង នៅខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦២។
ទំនាក់ទំនង រវាងអតីតសម្ព័ន្ធមិត្តកុម្មុយនិស្តទាំងពីរក៏បានឈានដល់ទីបញ្ចប់
ហើយចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦៤ នៅក្រោយពេលចិនផលិតបានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដោយខ្លួនឯង ម៉ៅសេទុងក៏បានកំណត់នូវនយោបាយជាយុទ្ធសាស្រ្តមួយ
គឺត្រូវតែប្រជែងជាមួយនឹងសហភាពសូវៀត ដើម្បីធ្វើជាមេដឹកនាំចលនាកុម្មុយនិស្តអន្តរជាតិ។
នៅទីបំផុត ចិន
និងសហភាពសូវៀត បានប្រែក្លាយពីសម្ព័ន្ធមិត្ត ទៅជាសត្រូវ
ហើយនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៦៨ ដល់ឆ្នាំ១៩៦៩ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងមហាអំណាចកុម្មុយនិស្តទាំងពីរបានកើនឡើងដល់កម្រិតកំពូល
នៅក្នុងជម្លោះព្រំដែន ដែលរាលដាលខ្លាំង រហូតឈានដល់មានការប៉ះទង្គិចដោយប្រដាប់អាវុធ
ស្ទើរតែនឹងធ្វើឲ្យមានផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នា។
ការបែកបាក់គ្នា
រវាងចិន និងសហភាពសូវៀត គឺជាចំណុចរបត់ដ៏សំខាន់មួយ នៃសង្រ្គាមត្រជាក់
ដោយសារតែវាបានប្រែក្លាយពិភពលោក ពីការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងប៉ូលពីរ
គឺអាមេរិក និងសូវៀត ទៅជាជម្លោះត្រីកោណ អាមេរិក-សូវៀត-ចិន។ ក្រោយមកទៀត ការបែកបាក់គ្នានៅផ្ទៃក្នុងប្លុកកុម្មុយនិស្តនេះ
ក៏ជាដើមហេតុដ៏ចម្បងមួយដែរ ដែលបានធ្វើឲ្យការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងប្លុកសេរី
និងប្លុកកុម្មុយនិស្តស្គាល់នូវភាពធូរស្រាលមួយរយៈ។ សម័យកាលធូរស្រាលនៅក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់
ដែលគេច្រើនតែហៅតាមភាសាបារាំងថា « Détente »៕
