Labels

Albert Einstein Alexandre le Grand ISIS La Terreur Pearl Harbor Renaissance កំណែទម្រង់ប៉េរេស្ត្រយកា កំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចចិន កម្ពុជា កម្ពុជាក្រោម កម្លាំងទំនាញសកល ការចាប់ផ្ដើម ការប្រជែងផ្នែកអវកាស ការវិលត្រឡប់ទៅកាន់អំណាច កាលីលេ កូសាំងស៊ីន ក្រិក ក្រុមជីហាតរដ្ឋអ៊ីស្លាម ក្រុមភេរវជនអន្តរជាតិ ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន គ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ គ្រីស្តូហ្វកូឡុំ គ្រឹស្តសាសនា ចក្រភពម៉ុងហ្គោល ចក្រភពរ៉ូម ចក្រភពអារ៉ាប់ ចលនាតស៊ូប្រដាប់អាវុធកុម្មុយនិស្ត ចិន ច្បាប់នៃចលនា ឆេកូស្លូវ៉ាគី ជប៉ុន ជ័យជម្នះរបស់ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្ត ជិនហ្គីស ខាន់ ដែនដីអាណានិគម តេងស៊ាវពីង តេងស៊ាវភីង ទ្រឹស្តីតារាសាស្រ្ត ទ្រឹស្តីសាសនា បក្សកុម្មុយនិស្តចិន បដិវត្តន៍ បដិវត្តន៍កសិកម្ម បដិវត្តន៍រាជានិយម បដិវត្តន៍វប្បធម៌ បដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់ បារាំង បិតាកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចចិន ប៊ិនឡាដិន បុរេប្រវត្តិ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ប្រវត្តិសាស្រ្ត ប្លុកកុម្មុយនិស្ត ផលវិបាក ភេរវកម្ម១១កញ្ញា មជ្ឈិមបូព៌ា មហាអំណាចអាណានិគមអាស៊ី មហាអំណាចអឺរ៉ុប មូលហេតុ ម៉ៅសេទុង យុគខ្មៅងងឹត យុគនៃពន្លឺ រដ្ឋធម្មនុញ្ រុស្សី លេនីន វាំងននដែក វិទ្យាសាស្រ្ត វិបត្តិប៊ែរឡាំង វិបត្តិព្រែកជីកស៊ុយអេ វិបត្តិមីស៊ីលគុយបា វៀតណាមខាងត្បូង សង្គ្រាមលោកលើកទី១ សង្គ្រាមលោកលើកទី២ សង្រ្គាមកូរ៉េ សង្រ្គាមឈូងសមុទ្រពែក្ស សង្រ្គាមត្រជាក់ សង្រ្គាមវៀតណាម សង្រ្គាមស៊ីវិល សង្រ្គាមអាហ្វហ្កានីស្ថាន សង្រ្គាមអ៊ីរ៉ាក់ សង្រ្គាមឥណ្ឌូចិន សព្វាវុធនុយក្លេអ៊ែរ សហភាពសូវៀត សហរដ្ឋអាមេរិក សាសនាអ៊ីស្លាម ស្ថានភាពពិភពលោក ហ៊ីត្លែរ ហ្គ័របាឆូវ អង់គ្លេស អធិរាជណាប៉ូឡេអុង អរិយធម៌ដ៏ចំណាស់បំផុតរបស់មនុស្សជាតិ អរិយធម៌មេឌីទែរ៉ាណេ អរិយធម៌អាស៊ីអាគ្នេយ៍ អាញ់ស្តាញ់ អាណាចក្រខ្មែរ អាណានិគម អាណាព្យាបាលបារាំង អាប្រាហាំលីនកុន អាមេរិក អារ៉ាប់ អាល់កៃដា អាល់ប៊ែរ អាញ់ស្តាញ់ អាស៊ីប៉ាសីហ្វិក អ៊ីតាលី អ៊ីសាក់ញូតុន អ៊ីស្រាអែល អឺរ៉ុបខាងកើត អ៊ុយក្រែន ឧស្សាហកម្ម

សង្រ្គាមវៀតណាម៖ ដំណើរដើមហេតុ

សង្រ្គាមវៀតណាម គឺ​ជា​ជម្លោះ​ប្រដាប់​អាវុធ​ដ៏សំខាន់​មួយ នៅ​ក្នុង​ប្រវត្តិ​នៃ​​សង្រ្គាម​ត្រជាក់។ វា​គឺ​ជា​សង្រ្គាម រវាង​វៀតណាម​ខាងជើង (​វៀតណាម​កុម្មុយនិស្ត) គាំទ្រ​ដោយ​ប្លុក​កុម្មុយនិស្ត និង​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង ដែល​មាន​ជំនួយ​ពី​កងទ័ព​អាមេរិក។ សង្រ្គាម​នេះត្រូវ​បាន​គេ​​ហៅ​ជាទូទៅ​ថា សង្រ្គាមវៀតណាម ប៉ុន្តែ​តាមពិត វា​មិនមែន​កើតឡើង​តែ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​វៀតណាម​មួយ​នោះទេ គឺ​បានរាលដាល​ទៅដល់​ផ្នែកខ្លះ​នៃ​ទឹកដី​កម្ពុជា និង​ឡាវ​ផងដែរ។

ហេតុដូច្នេះហើយ​បាន​ជា​អ្នក​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ខ្លះ បាន​ហៅ​សង្រ្គាមនេះ​ថា សង្រ្គាម​ឥណ្ឌូចិន​លើកទី២ បន្ត​ពី​សង្រ្គាម​ឥណ្ឌូចិន​លើកទី១ គឺ​សង្រ្គាម រវាង​មហាអំណាច​អាណានិគម​​បារាំង និង​វៀតណាម នៅ​ចន្លោះ​ពី​ឆ្នាំ​១៩៤៥ ដល់​ឆ្នាំ​១៩៥៤។ តាមការពិត គឺ​ផលវិបាក​ដែល​បន្សល់​ទុក​ដោយ​សង្រ្គាម​ឥណ្ឌូចិន​លើកទី១​នេះហើយ ដែល​ជា​ឫសគល់​​នាំ​ឲ្យ​មាន​សង្រ្គាម​ឥណ្ឌូចិន​លើកទី២ ឬ​សង្រ្គាម​វៀតណាម។
ប្រទេស​​វៀតណាម​ត្រូវ​បាន​ពុះចែក​ជា​ពីរ នៅ​ក្នុង​អំឡុង​សង្រ្គាម​ឥណ្ឌូចិន​លើកទី១ គឺ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៤៩ ហើយ​គឺ​បារាំង ដែល​ជា​អ្នក​ផ្តួចផ្តើម​គំនិត​បង្កើត​រដ្ឋាភិបាល​​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង​ ដោយ​ដាក់​ឲ្យ​ស្ថិត​ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​ព្រះចៅបាវដាយ អតីត​អធិរាជ​នៃ​នគរ​អាណ្ណាម ដោយ​នៅពេលនោះ បារាំង​មាន​ការគាំទ្រ​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។
 
លោក​ង៉ូ ឌិនហ្សៀម (Ngo Dinh Diem) ប្រធានាធិបតី​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង និង​លោក Dwight D. Eisenhower ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក ពេលជួបគ្នា​នៅ​វ៉ាស៊ីងតោន ថ្ងៃ​ទី៨ ឧសភា ១៩៥៧

តាមការពិត នៅ​ក្នុង​អំឡុង​សង្រ្គាម​លោកលើកទី២ សហរដ្ឋអាមេរិក​ធ្លាប់​គាំទ្រ​ចលនា​តស៊ូ​វៀតណាម​ ដឹកនាំ​ដោយ​ហូជីមិញ ដើម្បី​ប្រឆាំង​នឹង​ជប៉ុន ហើយ​មេដឹកនាំ​អាមេរិក​ក៏​តែងតែ​ប្រកាន់​ជំហរ​ប្រឆាំង​នឹង​អាណានិគម​ផងដែរ ទាំងអាណានិគម​នៅ​ឥណ្ឌូចិន ក៏ដូចជា​អាណានិគម​នៅ​បណ្តា​ប្រទេស​ផ្សេងៗ​ទៀត​នៅ​ទូទាំង​ពិភពលោក។

ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្រោយ​ពី​​សង្រ្គាម​លោកលើកទី២​ត្រូវ​បញ្ចប់​ ហើយ​នៅពេល​ដែល​ពិភពលោក​ត្រូវ​ធ្លាក់​ចូល​ទៅ​ក្នុង​សង្រ្គាម​ត្រជាក់ អាមេរិក​បែរ​ជា​ទៅ​គាំទ្រ​បារាំង​ក្នុងការ​បង្រ្កាប​ចលនា​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​នៅ ​វៀតណាម​ទៅវិញ។ នេះ​ក៏ដោយសារ​តែ​បារាំង​គឺ​ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ដ៏សំខាន់​​របស់​អាមេរិក ចំណែក​ឯចលនា​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​វៀតណាម ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​ហូជីមិញ គឺជា​ចលនា​កុម្មុយនិស្ត​គាំទ្រ​ដោយ​សហភាព​សូវៀត និង​ចិន។ និយាយ​ជារួម មេដឹកនាំ​អាមេរិក​បាន​ក្បត់​នឹង​គោលគំនិត​ប្រឆាំង​អាណានិគម​របស់​ខ្លួន ធ្វើ​យ៉ាងណា​ឲ្យ​តែ​អាច​បញ្ចៀស​កុំ​ឲ្យ​តំបន់​ឥណ្ឌូចិន​ត្រូវ​ធ្លាក់​ក្រោម​ ការ​កាន់កាប់​របស់​ពួក​កុម្មុយនិស្ត។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅទីបំផុត បារាំង​នៅតែ​​ត្រូវ​ចាញ់​ពួក​កុម្មុយនិស្ត​វៀតណាម​ គឺ​បរាជ័យ​​នៅ​ឌៀនបៀនភូ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៥៤ ហើយ​អាមេរិក​ក៏​ចាប់ផ្តើម​ផុងខ្លួន​បន្តិចម្តងៗ​កាន់តែ​ជ្រៅ​ទៅ​ក្នុង​ ជម្លោះ​នៅ​ឥណ្ឌូចិន។

នៅថ្ងៃទី២១ ខែ​កក្កដា ​ឆ្នាំ​១៩៥៤ បារាំង​បាន​ចុះ​កិច្ចព្រមព្រៀង​បញ្ចប់​សង្រ្គាម​ឥណ្ឌូចិន នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​ក្រុង​ហ្សឺណែវ ដោយ​បារាំង​បាន​សុខចិត្ត​ប្រគល់​ឯករាជ្យ​ដល់​វៀតណាម ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​ក្រុង​ហ្សឺណែវ​នេះ ប្រទេស​វៀតណាម​ត្រូវ​បាន​គេ​បន្ត​ទុក​ឲ្យ​នៅ​ពុះចែក​ជា​ពីរ​ដដែល ដោយ​បាន​ត្រឹមតែ​កំណត់​ថា វៀតណាម​ទាំងពីរ​នឹង​ត្រូវ​បង្រួបបង្រួម​គ្នា​មកវិញ នៅ​ក្រោយ​ការបោះឆ្នោត​ជាតិមួយ​ ដែល​គេ​គ្រោងរៀបចំ​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ទូទាំង​ប្រទេស​វៀតណាម នៅ​ឆ្នាំ​១៩៥៦។

ក៏ប៉ុន្តែ ផែនការ​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​ជាតិ​នេះ ត្រូវ​បាន​ច្រានចោល​ដោយ​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង និង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ដែល​ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត។ នៅ​ពេលនោះ វៀតណាម​ខាង​ត្បូង​បាន​បដិសេធ​មិន​គោរព​តាម​​កិច្ចព្រមព្រៀង​ក្រុង​ហ្សឺណែវ ដោយ​លើកហេតុផល​ថា វៀតណាម​ខាង​ត្បូង​មិនមែន​ជា​ហត្ថលេខី​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ក្រុង​ហ្សឺណែវ​នេះ​ ទេ គឺ​មានតែ​គណៈប្រតិភូ​មក​ពី​​វៀតណាម​ខាងជើង​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ដែល​បាន​ចុះហត្ថលេខា​លើ​កិច្ចព្រមព្រៀង​នេះ។ ចំណែក​ឯ​សហរដ្ឋ​អាមេរិកវិញ បាន​រិះគន់​ផែនការ​​បោះឆ្នោត​ដែល​ចែង​ក្នុង​កិច្ចព្រមព្រៀង​ក្រុងហ្សឺណែវ ដោយលើក​ហេតុផល​ថា ខ្លួន​បាន​ទាមទារ​ឲ្យ​ការ​បោះឆ្នោត​ជាតិវៀតណាម​នេះ​ត្រូវ​រៀបចំ​ធ្វើ​ដោយ​ អ.ស.ប ដើម្បី​ធានា​នូវ​ភាព​សេរី និង​យុត្តិធម៌​ ក៏ប៉ុន្តែ សហភាព​សូវៀត​ ដែល​ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់​វៀតណាម​ខាងជើង​បាន​ជំទាស់។

ក្តីសង្ឃឹម​អំពី​ការ​បង្រួបបង្រួម​ប្រទេស​វៀតណាម​កាន់តែ​ត្រូវ​រលាយ​ សាបសូន្យ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៥៥ នៅ​ពេល​ដែល​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង គឺ​លោក ង៉ូ ឌិន ហ្សៀម (Ngo Dinh Diem) ដែល​ជា​អ្នក​មាន​គំនិត​ប្រឆាំង​នឹង​កុម្មុយនិស្ត​ដ៏​ស្រួចស្រាវនោះ បាន​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​ នៅ​តែ​ក្នុង​រង្វង់​​ទឹកដី​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង។ នៅ​ពេលនោះ ង៉ូ ឌិនហ្សៀម បាន​បណ្តេញ​ព្រះចៅបាវដាយ​ពី​អំណាច រួចហើយ​បង្កើត​ជា​របបសាធារណរដ្ឋ​មួយ​ឡើង ដោយ​​ប្រកាស​តាំង​​ខ្លួនឯង​ជា​ប្រធានាធិបតី។

នៅ​ក្នុងពេល​ជាមួយគ្នា​នោះ ចលនាឧទ្ទាម​កុម្មុយនិស្ត​ស្និទ្ធ​នឹង​វៀតណាម​ខាងជើង​ក៏​បាន​ចាប់ផ្តើម​ រីកដុះដាល​ឡើង​កាន់តែខ្លាំង នៅ​ក្នុង​ទឹកដី​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង គឺ​ចលនាឧទ្ទាម​ដែល​​ត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ជាទូទៅ​ថា វៀតកុង។ ដើម្បី​កុំ​ឲ្យ​មាន​ការ​ច្រលំគ្នា គេគួរធ្វើការ​បែងចែក​ឲ្យ​ច្បាស់​​ថា វៀតមិញ គឺ​ចលនាកុម្មុយនិស្ត​ដឹកនាំ​ដោយ​ហូជីមិញ ដែល​ប្រយុទ្ធទាមទារ​ឯករាជ្យ​ពីបារាំង ហើយ​​ដែល​ក្រោយមក​បាន​ឡើង​កាន់អំណាច​នៅ​វៀតណាម​ខាងជើង ចំណែក​ឯ​ វៀតកុង គឺ​ចលនា​​កុម្មុយនិស្ត ដែល​ជា​ក្រុម​ឧទ្ទាម​​​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ទឹកដី​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង។

ជាមួយនឹង​ការ​កើនឡើង​នៃ​ចលនាឧទ្ទាម​កុម្មុយនិស្ត​វៀតកុង នៅ​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង លោក​ Dwight Eisenhower ប្រធានាធិបតី​អាមេរិក​​​បាន​បង្កើន​ការគាំទ្រ​កាន់តែ​ខ្លាំង​ដល់​របបដឹកនាំ​ ​របស់​លោក ង៉ូ ឌិន ហ្សៀម តាមរយៈ​ការ​ផ្តល់​ជំនួយ​ជាលុយ និង​​គ្រឿងសព្វាវុធ ព្រមទាំង​បញ្ជូន​ទីប្រឹក្សា​យោធា​​ជាច្រើន​នាក់​ឲ្យ​ទៅ​ជួយ​ហ្វឹកហ្វឺន​​ ពង្រឹងកម្លាំង​ទ័ព​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង ដើម្បី​​​ប្រយុទ្ធតទល់​នឹង​វៀតណាម​កុម្មុយនិស្ត។

បាន​ជំនួយ​ពីអាមេរិក កងកម្លាំង​របស់​លោក ង៉ូ ឌិន ហ្សៀម បានចាប់​​បើក​ប្រតិបត្តិការ​វាយបង្រ្កាប​ដោយ​ឥតប្រណីដៃ ​ទៅលើ​ចលនាឧទ្ទាម​វៀតកុង នៅ​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង ដែល​ជា​ចំណុច​ចាប់ផ្តើម​នៃ​សង្រ្គាម​វៀតណាម។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​ពេល​ចាប់ផ្តើម​ដំបូង​នោះ ជម្លោះ​ប្រដាប់អាវុធ​បាន​កើតមានឡើង​តែ​រវាង​កងកម្លាំង​រដ្ឋាភិបាល​វៀតណាម​ ខាង​ត្បូង និង​ចលនា​ឧទ្ទាម​វៀតកុង​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ដោយ​មិនទាន់​មាន​អន្តរាគមន៍​ដោយ​ផ្ទាល់​ពី​សំណាក់​កងទ័ព​អាមេរិក និង​កងទ័ព​វៀតណាម​ខាងជើង​នៅឡើយទេ។ រហូតទាល់តែ​ដល់​ដើម​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​៦០ ទើប​ជម្លោះ​ប្រដាប់អាវុធ​នេះ​រាលដាល​កាន់តែ​ធំ រហូតមាន​អន្តរាគមន៍​យោធា​ដោយ​ផ្ទាល់​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ចាប់ពីឆ្នាំ​១៩៦៥៕