ផលវិបាកដែលបន្សល់ទុកដោយសង្រ្គាមលោកលើកទី២
នៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប
សង្រ្គាមលោកលើកទី២បានបញ្ចប់ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៥
នៅក្រោយពេលដែលកងទ័ពសហភាពសូវៀត និងកងទ័ពសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិចបានវាយកាន់កាប់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់
ហើយពុះដែនដីអាល្លឺម៉ង់ចែកគ្នាកាន់កាប់។ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកវិញ
សង្រ្គាមបានបន្តរហូតដល់ខែសីហា ទើបអធិរាជជប៉ុនព្រមចុះចាញ់សង្រ្គាម ក្រោយពីអាមេរិកបានទម្លាក់គ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរលើទីក្រុង
ហ៊ីរ៉ូស្ហ៊ីម៉ា និងណាហ្កាសាគី។
នៅថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញា
ឆ្នាំ១៩៤៥ កិច្ចព្រមព្រៀងចុះចាញ់សង្រ្គាមដោយឥតលក្ខខណ្ឌត្រូវបានជប៉ុន តំណាងដោយរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស
ចុះហត្ថលេខា នៅលើនាវាចម្បាំងអាមេរិក និងនៅចំពោះមុខមេទ័ពអាមេរិកប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។
សង្រ្គាមលោកលើកទី២ ដែលបានផ្ទុះឡើង កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៣៩ ក៏ត្រូវបានបញ្ចប់ជាផ្លូវការ
ក៏ប៉ុន្តែ សង្រ្គាមរយៈពេល ៦ឆ្នាំនេះ បានបន្សល់ទុកនូវការខូចខាតដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតដល់មនុស្សជាតិ។
សង្រ្គាមលោកលើកទី២ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាសង្រ្គាម
ដែលបានសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់បំផុត នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់មនុស្សជាតិ។
ចំនួនអ្នកស្លាប់ នៅក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី២ ត្រូវបានគេវាយតម្លៃផ្សេងៗគ្នា
នៅក្នុងចន្លោះពី ៤០លាន ទៅ ៦០លាននាក់ ដោយនៅក្នុងចំណោមនោះ មានជាងពាក់កណ្តាល
គឺជាជនស៊ីវិល។
ប្រជាជនដែលទទួលរងគ្រោះធ្ងន់ធ្ងរជាងគេ
គឺសហភាពសូវៀត និងចិន ដែលប្រទេសនីមួយៗ មានប្រជាជនប្រមាណ ពី ១០លាន ទៅជិត
២០លាននាក់ ត្រូវស្លាប់ដោយសង្រ្គាម ក្នុងនោះ ពាក់កណ្តាលគឺជាជនស៊ីវិល។ បើគិតតាមសមាមាត្រនៃចំនួនប្រជាជនសរុបវិញ
ប៉ូឡូញ គឺជាប្រទេសដែលមានអត្រាស្លាប់ខ្ពស់ជាងគេ គឺរហូតដល់ទៅជិត ២០% ហើយក្នុងចំណោមប្រជាជនប៉ូឡូញទាំងជិត
៦លាននាក់ ដែលត្រូវស្លាប់ក្នុងសង្រ្គាម មានពាក់កណ្តាល គឺជាជនជាតិជ្វីហ្វ ដែលត្រូវទទួលរងការសម្លាប់រង្គាល
ពីសំណាក់របបណាហ្ស៊ីហ៊ីត្លែរ។
អាល្លឺម៉ង់ខ្លួនឯងផ្ទាល់
ដែលជាអ្នកដុតបញ្ឆេះសង្រ្គាម ក៏ទទួលរងនូវការខូចខាតមិនតិចនោះដែរ
ដោយមានប្រជាជនស្លាប់រហូតដល់ទៅ ៦លាននាក់ ប៉ុន្តែ អ្នកស្លាប់ភាគច្រើនលើសលុប
គឺជាទាហាន។ ដូចគ្នាដែរចំពោះសម្ព័ន្ធមិត្តហ៊ីត្លែរនៅអាស៊ី គឺចក្រភពជប៉ុន ដែលមានទាហានស្លាប់ប្រមាណ
២លាននាក់ ឯជនរងគ្រោះស៊ីវិលមានប្រមាណជា ៥០ម៉ឺននាក់ ក្នុងនោះមានប្រមាណជា ១២ម៉ឺននាក់ជាជនរងគ្រោះក្នុងការទម្លាក់គ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរនៅ
ហ៊ីរ៉ូស្ហ៊ីម៉ា និងណាហ្កាសាគី។
 |
| ទីក្រុងស្តាលីនក្រាត (សហភាពសូវៀត) នៅក្រោយសង្រ្គាមលោកលើកទី២ |
នៅឆ្នាំ១៩៤៦
ប៉ុន្មានខែក្រោយពីចប់សង្រ្គាមលោកលើកទី២ មេដឹកនាំនៃរបបណាហ្ស៊ីអាល្លឺម៉ង់
ត្រូវបានគេនាំយកទៅកាត់ទោស នៅក្នុងតុលាការយោធាអន្តរជាតិមួយ ដែលរៀបចំបង្កើតឡើងដោយប្រទេសមហាអំណាចដែលជាអ្នកឈ្នះសង្រ្គាម
ហើយដែលមានទីតាំងនៅក្នុងទីក្រុងនូរ៉ាំប៊ែរ (Nuremberg) ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់។ នៅឯទីក្រុងតូក្យូវិញ តុលាការយោធាអន្តរជាតិមួយទៀតក៏ត្រូវបានគេបង្កើតឡើងដែរ
ដើម្បីជំនុំជម្រះលើបទឧក្រិដ្ឋ ដែលប្រព្រឹត្តដោយមេដឹកនាំ និងកងទ័ពជប៉ុន។
គិតជាសរុប មេដឹកនាំនយោបាយនិងយោធាកំពូលៗ
ចំនួន ២៣រូប នៃរបបណាហ្ស៊ីអាល្លឺម៉ង់ និងមេដឹកនាំកំពូលៗចំនួន ២៨រូប នៃចក្រភពជប៉ុន
ត្រូវបានគេនាំខ្លួនយកទៅជំនុំជម្រះដោយចោទប្រកាន់ពីបទ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម
និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ ជនជាប់ចោទភាគច្រើនត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសប្រហារជីវិត
ក្នុងនោះ ក៏រួមមានផងដែរ ហ៊ីដេគី តូចូ
នាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុនក្នុងសម័យសង្រ្គាម។
ដំណើរការកាត់ទោសនៅតូក្យូ
និងនូរ៉ាំប៊ែរ ត្រូវបានអ្នកខ្លះចាត់ទុកថាជាដំណើរការកាត់ទោសដ៏សំខាន់បំផុតមួយ
នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី២០ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា តុលាការអន្តរជាតិទាំងពីរនេះក៏ត្រូវទទួលរងនូវការរិះគន់មិនតិចដែរ
ដោយសារតែគេយល់ថា វាជាដំណើរការកាត់ទោសដែលធ្វើឡើងដោយប្រទេសអ្នកឈ្នះសង្រ្គាម
ទៅលើតែប្រទេសអ្នកចាញ់ ឬអាចនិយាយដោយសាមញ្ញថា “អ្នកឈ្នះជាស្តេច
អ្នកចាញ់ជាចោរ”។
សំណួរសួរថា
ចុះបើសិនជាការកាត់ទោសត្រូវបានធ្វើឡើងដោយទូលំទូលាយ ទាំងទៅលើប្រទេសអ្នកឈ្នះ
និងអ្នកចាញ់ តើអាមេរិកនឹងត្រូវជាប់ទោសយ៉ាងណា ចំពោះការទម្លាក់គ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ
សម្លាប់ជនស៊ីវិលរាប់សែននាក់ នៅហ៊ីរ៉ូស្ហ៊ីម៉ា និងណាហ្កាសាគី? តើការទម្លាក់គ្រាប់បែកយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ដោយអាមេរិក និងអង់គ្លេស
លើទីក្រុងរបស់អាល្លឺម៉ង់ ដោយមិនរើសមុខថាជាទីតាំងស៊ីវិល ឬយោធា
នឹងត្រូវកាត់ទោសបែបណា?
ទោះជាយ៉ាងណា
ដំណើរការកាត់ទោសនៅតូក្យូ និងនូរ៉ាំប៊ែរ ថ្វីដ្បិតតែជាយុត្តិធម៌មិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ
ដោយការកាត់ទោសត្រូវធ្វើឡើងតែលើប្រទេសចាញ់សង្រ្គាម ក៏ប៉ុន្តែ វាជាជំហានដ៏សំខាន់មួយ
ឆ្ពោះទៅកែលម្អច្បាប់អន្តរជាតិ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។ ការស៊ើបអង្កេតនៅក្នុងដំណើរការកាត់ទោសនេះបានបើកកកាយនូវ
ឧក្រិដ្ឋកម្មធំៗជាច្រើន ជាពិសេស ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រព្រឹត្តដោយពួកណាហ្ស៊ីអាល្លឺម៉ង់ទៅលើពួកជ្វីហ្វ។
ការបើកកកាយឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលនាំទៅរកការបង្កើតអនុសញ្ញាក្រុងហ្សឺណែវស្តីពីបទឧក្រិដ្ឋ
ប្រល័យពូជសាសន៍ និងសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស នៅឆ្នាំ១៩៤៨។
ច្បាប់សង្រ្គាមក៏ត្រូវបានកែលម្អយ៉ាងច្រើនផងដែរ តាមរយៈការបង្កើតអនុសញ្ញាក្រុងហ្សឺណែវ
នៅឆ្នាំ១៩៤៩។
សង្រ្គាមលោកលើកទី២បានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ១៩៤៥
ក៏ប៉ុន្តែ បានបន្សល់ទុកនូវមរតកយ៉ាងច្រើនដល់ពិភពលោក នៅក្នុងរយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។
ភាពខ្ទេចខ្ទាំដែលបង្កឡើងដោយសង្រ្គាមបានដាស់ស្មារតីសហគមន៍ អន្តរជាតិឲ្យយល់ពីសារៈសំខាន់នៃការបង្កើតយន្តការដោះស្រាយជម្លោះ
ដោយសន្តិវិធីជាជាងការប្រើកម្លាំងទ័ព។ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៤៥
(ជាងមួយខែក្រោយពីចប់សង្រ្គាមលោកលើកទី២) អង្គការសហប្រជាជាតិត្រូវបានបង្កើតឡើង
ដោយមានការចូលរួមយ៉ាងទូលំទូលាយពីសំណាក់ប្រទេសចំនួន ៥១ នៅទូទាំងពិភពលោក។
 |
| អាគារទីស្នាក់ការកណ្ដាល អ.ស.ប នៅទីក្រុង ញូយ៉ក (ឆ្វេង) |
ការរីកដុះដាលនៃចលនាជាតិនិយម ក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមបានបង្កើតឲ្យមានចលនាទាមទារឯករាជ្យ
ឈានទៅលុបបំបាត់អាណានិគម នៅស្ទើរតែគ្រប់កន្លែងទូទាំងពិភពលោក។
មហាអំណាចអឺរ៉ុប រួមមាន អង់គ្លេស និងបារាំងត្រូវបាត់បង់ដែនដីអាណានិគមម្តងមួយៗ។
បូករួមទាំងការខូចខាតយ៉ាងខ្ទេចខ្ទាំបង្កឡើងដោយសង្រ្គាមផងនោះ អង់គ្លេស
និងបារាំង ដែលធ្លាប់តែជាមហាអំណាចត្រួតត្រាពិភពលោកកាលពីមុនសង្រ្គាមក៏ ចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះទន់ខ្សោយ
ហើយមហាអំណាចជំនាន់ថ្មីក៏ចាប់ផ្តើមលេចមុខឡើង។
សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាប្រទេសដែលទទួលរងការខូចខាតដោយសង្រ្គាមតិចតួចជាងគេ
បើប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសមហាអំណាចផ្សេងៗទៀត។ ក្រៅពីនៅកោះហាវ៉ៃ និងបណ្តាកោះតូចៗមួយចំនួន
នៅក្នុងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលទទួលរងការវាយប្រហារពីសំណាក់កងទ័ពជប៉ុន
ទឹកដីរបស់អាមេរិក ដែលនៅដាច់ឆ្ងាយពីគេឯង
ហើយមានមហាសមុទ្រពីរជារនាំងការពារ បានចៀសផុតទាំងស្រុងពីការវាយប្រហាររបស់សត្រូវ។
រោងចក្រ សហគ្រាស ព្រមទាំងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងទៀត
បន្តដំណើរការដោយគ្មានអាក់ខាន នៅពេញក្នុងអំឡុងសង្រ្គាម
ហើយនៅក្រោយសង្រ្គាម ការរីកចម្រើននៃវិស័យឧស្សាហកម្ម
ដែលមានទាំងនៅក្នុងវិស័យស៊ីវិល និងក្នុងវិស័យយោធា បានធ្វើឲ្យអាមេរិកក្លាយខ្លួនទៅជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ច
និងយោធាដ៏ធំបំផុតនៅលើពិភពលោក។
ក៏ប៉ុន្តែ មិនយូរប៉ុន្មាន
មហាអំណាចពិភពលោកថ្មីនេះ ត្រូវប្រឈមមុខនឹងមហាអំណាចដ៏ធំមួយទៀត ដែលជាអ្នកឈ្នះសង្រ្គាមលោកលើកទី២ដែរ
គឺមហាអំណាចកុម្មុយនិស្តសហភាពសូវៀត។ សង្រ្គាមលោកលើកទី២បានបិទបញ្ចប់ សង្រ្គាមថ្មីមួយទៀតបានចាប់ផ្តើមឡើង
គឺ “សង្រ្គាមត្រជាក់”៕
