ការផុងខ្លួនរបស់អាមេរិកនៅអ៊ីរ៉ាក់
នៅយប់ថ្ងៃទី១៩
ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៣ លោកចច ដាបិលយូ ប៊ូស បានធ្វើថ្លែងការណ៍មួយចេញពីការិយាល័យក្នុងសេតវិមាន
ដោយបានប្រកាសថា លោកបានចេញបញ្ជាឲ្យកងទ័ពអាមេរិកបើកការវាយប្រហារទៅលើអ៊ីរ៉ាក់
ដើម្បីផ្តួលរំលំរបបផ្តាច់ការសាដាមហ៊ូសេន “ដែលកំពុងតែបង្កការគំរាមកំហែងដល់សុខសន្តិភាពតាមរយៈអាវុធប្រល័យលោក”។
គ្រាន់តែលោកប៊ូសធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចប់ភ្លាម
កងទ័ពជើងគោកអាមេរិកបានចាប់ផ្តើមឆ្លងព្រំដែនពីប្រទេសកូវ៉ែត វាយលុកចូលទៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់
ក្នុងពេលដែលយន្តហោះចម្បាំងអាមេរិកបានចាប់ផ្តើមទម្លាក់គ្រាប់បែកលើ ទីក្រុងបាកដាដ
តាំងពីជិតមួយម៉ោងមុនមកម៉្លេះ។
ត្រឹមតែប្រមាណជា៣សប្តាហ៍ក្រោយមក កងទ័ពអាមេរិកបានវាយលុកចូលកាន់កាប់រដ្ឋធានីបាកដាដ, របបដឹកនាំសាដាមហ៊ូសេនត្រូវដួលរលំ,
សាដាមហ៊ូសេនផ្ទាល់បានរត់គេចខ្លួន ហើយនៅថ្ងៃទី១ ខែឧសភា
លោកប៊ូសបានចេញមុខប្រកាសជោគជ័យ ហើយបិទបញ្ចប់ប្រតិបត្តិការយោធានៅអ៊ីរ៉ាក់។
ក៏ប៉ុន្តែ តាមការពិតដំណើរផ្សងព្រេងដ៏សែនស្មុគស្មាញរបស់កងទ័ពអាមេរិកនៅអ៊ីរ៉ាក់
ទើបតែនឹងចាប់ផ្តើមប៉ុណ្ណោះ។
 |
| កងទ័ពអាមេរិកពេលចូលកាន់កាប់រដ្ឋធានីបាកដាដ ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ នៅឆ្នាំ២០០៣ |
ជាការពិតថា របបដឹកនាំសាដាមហ៊ូសេនត្រូវដួលរលំទៅតាមការចង់បានរបស់លោកប៊ូស
ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់មកទៀត គឺភាពអនាធិបតេយ្យ និងសង្រ្គាមរ៉ាំរ៉ៃជាមួយនឹងចលនាបះបោរប្រដាប់អាវុធអ៊ីរ៉ាក់
ដែលអូសបន្លាយពេលជាង១០ឆ្នាំ រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្នក៏នៅតែមិនទាន់ត្រូវបញ្ចប់នៅឡើយ។
តាមការពិត
នៅក្នុងការសិក្សាស៊ើបអង្កេតក្រោយៗមកទៀត គេបានរកឃើញថា នៅពេលដែលអាមេរិកចូលឈ្លានពានអ៊ីរ៉ាក់
លោកប៊ូសមានគម្រោងការណ៍ត្រឹមតែផ្តួលរំលំសាដាមហ៊ូសេនតែប៉ុណ្ណោះ តែគ្មានផែនការអ្វីពិតប្រាកដ
នៅក្នុងការចាត់ចែងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ក្រោយការដួលរលំសាដាមហ៊ូសេននោះទេ។
ចំណុចសំខាន់មួយដែលរដ្ឋការរបស់លោកប៊ូសហាក់ដូចជាបានខ្ជីខ្ជាមិនបាន
គិតគូរឲ្យដិតដល់ គឺលក្ខណៈពិសេសនៃប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ដែលជាប្រទេសពោរពេញទៅដោយការប្រកាន់បក្សពួក
សហគមន៍ និងនិកាយសាសនា ជាពិសេស គឺជម្លោះ
រវាងអ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស្ហ៊ីអ៊ីត និងស៊ុននីត។
អ៊ីរ៉ាក់គឺជាប្រទេសដែលមានប្រជាជនភាគច្រើនកាន់និកាយស្ហ៊ីអ៊ីត
ក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់ក្រុមសាដាមហ៊ូសេន ដែលមកពីនិកាយស៊ុននីត
ហើយអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដែលពួកស្ហ៊ីអ៊ីតអ៊ីរ៉ាក់ចងគំនុំចិញ្ចឹមចិត្តរង់ចាំតែឱកាសសងសឹកទៅលើ
ពួកស៊ុននីត។ ការដួលរលំនៃរបបផ្តាច់ការសាដាមហ៊ូសេនគឺជាការបើកផ្លូវឲ្យផ្ទុះឡើង
នូវជម្លោះសហគមន៍ពីស្ទើរតែគ្រប់ទិស ហើយបូករួមជាមួយនឹងអសមត្ថភាពរបស់អាមេរិកក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រទេស
អ៊ីរ៉ាក់ក្រោយសាដាមហ៊ូសេនផងនោះ ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ក៏ត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងភាពអនាធិបតេយ្យ។
ទាហានអាមេរិក ដែលពីដំបូងត្រូវបានទទួលស្វាគមន៍ក្នុងនាមជាកងទ័ពរំដោះ ក៏ត្រូវបានប្រែក្លាយមុខមាត់ទៅជាកងទ័ពអាណានិគម។
នៅវ៉ាស៊ីងតោន
លោកប៊ូសបានសម្រេចបញ្ជូនមន្រ្តីការទូតម្នាក់ គឺលោក ប៉ូល ប្រេម័រ (Paul Bremer) ឲ្យទៅអ៊ីរ៉ាក់ ដើម្បីចាត់ចែងប្រទេសឲ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់
និងទាញអ៊ីរ៉ាក់ឲ្យចេញផុតពីភាពអនាធិបតេយ្យ។
នៅខែឧសភាឆ្នាំ២០០៣ លោកប៉ូល
ប្រេម័រ បានធ្វើដំណើរទៅដល់ប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ហើយប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក លោកបានចេញសេចក្តីសម្រេចចំនួន២
ដែលជាសេចក្តីសម្រេចពីរដំបូងគេបង្អស់ក្នុងឋានៈជាប្រមុខអាជ្ញាធរ បណ្តោះអាសន្ន
ហើយជាសេចក្តីសម្រេចដែលត្រូវបានប្រវត្តិសាស្រ្តចារទុកថាជា កំហុសឆ្គងដ៏ធំបំផុត
ដែលបង្កឲ្យមានផលវិបាកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
សេចក្តីសម្រេចទី១
គឺការរំលាយគណបក្សបាតរបស់សាដាមហ៊ូសេន ដោយហាមឃាត់សមាជិកទាំងអស់មិនឲ្យកាន់មុខងារសាធារណៈ។
សេចក្តីសម្រេចទី២ គឺការរំសាយចោលទាំងស្រុងនូវកងទ័ពជាតិអ៊ីរ៉ាក់ ដែលបន្សល់ទុកតាំងពីសម័យសាដាមហ៊ូសេន។
សេចក្តីសម្រេចទាំងពីរនេះត្រូវបានធ្វើឡើង ក្នុងគោលដៅគាស់រំលើងចោលទាំងស្រុងនូវអំណាច
និងឥទ្ធិពលរបស់សាដាមហ៊ូសេន និងបក្សពួក ដើម្បីកុំឲ្យពួកគេបង្កការគំរាមកំហែងដល់អំណាចនៃរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
ក៏ប៉ុន្តែ លទ្ធផល គឺបញ្ច្រាសពីអ្វីដែលគេចង់បាន។
សមាជិកគណបក្សបាតរបស់សាដាមហ៊ូសេន
ដែលភាគច្រើនជាអ្នកមានចំណេះដឹង និងបទពិសោធន៍ក្នុងកិច្ចការសាធារណៈត្រូវគេបណ្តេញចេញពីការងារ។
ទាហានអ៊ីរ៉ាក់ ដែលសុទ្ធសឹងជាយុវជនពេញកម្លាំង ហើយទទួលបានការហ្វឹកហ្វឺនខ្ពស់ពីសម័យសាដាមហ៊ូសេនក៏ត្រូវបានគេរំសាយ
ចោល។ ទាំងអស់នេះបានធ្វើឲ្យអ៊ីរ៉ាក់ត្រូវបាត់បង់ធនធានមនុស្សដ៏មានតម្លៃ នៅក្នុងការស្តារឡើងវិញនូវសណ្តាប់ធ្នាប់
សន្តិសុខ និងសេវាសាធារណៈ។
ជាងនេះទៅទៀត
ការបណ្តេញមន្រ្តីសាធារណៈ និងទាហានដែលសុទ្ធសឹងជាអ្នកមកពីនិកាយស៊ុននីត
គឺជាការរុញច្រានពួកគេឲ្យក្លាយទៅជាចលនាបះបោរ ប្រឆាំងនឹងអាមេរិក ក៏ដូចជា
ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ាក់ថ្មី ដែលគ្រប់គ្រងដោយពួកស្ហ៊ីអ៊ីត ហើយធ្វើឲ្យអ៊ីរ៉ាក់ត្រូវធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលរ៉ាំរ៉ៃ
បាត់បង់ទាំងស្រុងនូវស្ថិរភាពនយោបាយ សន្តិសុខ និងជាពិសេស បាត់បង់ឯកភាពជាតិ
រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន។
អ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើនយល់ថា គឺដោយសារតែការឈ្លានពានរបស់អាមេរិក និងការរំសាយកងទ័ពជាតិអ៊ីរ៉ាក់នៅឆ្នាំ២០០៣នេះហើយ ដែលជាដើមហេតុដ៏សំខាន់មួយ ដែលនាំឲ្យមានការកកើតក្រុមជីហាតរដ្ឋអ៊ីស្លាម នៅអ៊ីរ៉ាក់ និងស៊ីរី ហើយបង្កការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខអន្តរជាតិ នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ៕
