វិបត្តិប៊ែរឡាំង៖ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នាដោយផ្ទាល់ ជាលើកដំបូងរវាងសូវៀតនិងអាមេរិកក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់

ការពុះចែកប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ រវាងប្រទេសមហាអំណាចឈ្នះសង្រ្គាមលោកលើកទី២ ត្រូវបានធ្វើឡើង នៅក្នុងអំឡុងសន្និសីទនៅយ៉ាល់តា និងប៉តស្តាំ នៅឆ្នាំ១៩៤៥។ ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ដែលចាញ់សង្រ្គាម ត្រូវពុះចែកជា ៤ចំណែក គឺមួយចំណែកនៅប៉ែកខាងកើតត្រូវស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់សូវៀត និងបីចំណែកផ្សេងទៀតនៅប៉ែកខាងលិចត្រូវស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់ សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស និងបារាំង។

ទីក្រុងប៊ែរឡាំង ដែលជារដ្ឋធានីរបស់អាល្លឺម៉ង់ ក៏ត្រូវបានបែងចែកជា ៤ចំណែកដូចគ្នានេះដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រទេសមហាអំណាចទាំង៤ មិនបានកំណត់គ្នាឲ្យបានច្បាស់ជាមុន អំពីច្រកផ្លូវចេញចូលទីក្រុងប៊ែរឡាំងនេះទេ ក្នុងពេលដែលក្រុងនេះស្ថិតនៅប៉ែកខាងកើត ចំកណ្តាលដែនដីក្រោមការកាន់កាប់របស់សហភាពសូវៀត ហើយស្ថិតនៅចម្ងាយជាង ១០០គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច។
មិនយូរប៉ុន្មាន នៅពេលដែលទំនាក់ទំនង រវាងសហភាពសូវៀត និងសហរដ្ឋអាមេរិកកាន់តែធ្លាក់ចុះដុនដាប ទីក្រុងប៊ែរឡាំងក៏បានក្លាយទៅជាចំណុចប្រឈមមុខគ្នាដ៏ធំ និងដោយផ្ទាល់ជាលើកដំបូង រវាងគូសត្រូវសង្រ្គាមត្រជាក់ទាំងពីរ។

យន្តហោះដឹកជញ្ជូនអាមេរិក ដែលដឹកស្បៀងទៅផ្គត់ផ្គង់ក្រុងប៊ែរឡាំងខាងលិច ក្នុងអំឡុងវិបត្តិប៊ែរឡាំង

នៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ១៩៤៨ អាមេរិក អង់គ្លេស និងបារាំង បានប្រកាសអំពីគម្រោងយកទឹកដីអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច ដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគេមកច្របាច់បញ្ចូលគ្នា ដើម្បីរៀបចំឲ្យអាល្លឺម៉ង់បង្កើតជារដ្ឋឯករាជ្យឡើងវិញ។ សហភាពសូវៀត ដែលប្រឆាំងនឹងគម្រោងនេះ ក៏បានបិទគ្រប់ច្រកផ្លូវទាំងអស់ លែងឲ្យប្រទេសលោកខាងលិច ធ្វើដំណើរកាត់តាមតំបន់ស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់សូវៀតចេញនិងចូល ទៅក្នុងទីក្រុងប៊ែរឡាំង។

នៅអាមេរិក លោកប្រធានាធិបតី Harry Truman ព្រមទាំងមេទ័ពកំពូលៗ បានឯកភាពគ្នាថា អាមេរិកមិនត្រូវចុះញ៉មសូវៀត ហើយដកថយចេញពីប៊ែរឡាំងជាដាច់ខាត។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា អាមេរិកក៏មិនចង់ប្រើកម្លាំងទ័ព ដើម្បីទម្លាយច្រកផ្លូវចូលទៅក្នុងក្រុងប៊ែរឡាំងនោះដែរ ដោយមិនចង់ឲ្យសង្រ្គាមត្រជាក់ត្រូវក្លាយទៅជាសង្រ្គាមលោកថ្មី មួយទៀត។ ដូច្នេះ ដំណោះស្រាយដែលសមរម្យ គឺត្រូវរកវិធីផ្សេង ដើម្បីដឹកជញ្ជូនស្បៀងអាហារ និងសម្ភារៈចាំបាច់ ចូលទៅផ្គត់ផ្គង់ដល់ប្រជាជនដែលរស់នៅក្នុងទីក្រុងប៊ែរឡាំងខាងលិច ហើយភ្លាមៗសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិចក៏បានឯកភាពទៅលើវិធីមួយ គឺផ្គត់ផ្គង់ក្រុងប៊ែរឡាំងតាមផ្លូវអាកាស (ដែលត្រូវបានគេហៅជាទូទៅថា “Berlin Airlift” ឬ “Air Bridge”)។

ផែនទីបង្ហាញពីការបែងចែកប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ជា ៤តំបន់ ស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់សូវៀត អាមេរិក អង់គ្លេស និងបារាំង

សហភាពសូវៀត ដែលក៏មិនចង់ឲ្យផ្ទុះជាសង្រ្គាមដែរនោះ ជាពិសេស ដោយខ្លាចអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ទុកបណ្តោយឲ្យយន្តហោះរបស់សម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិចហោះកាត់ដែន អាកាសអាល្លឺម៉ង់ខាងកើត ដើម្បីដឹកជញ្ជូនស្បៀងទៅផ្គត់ផ្គង់ក្រុងប៊ែរឡាំងខាងលិច។

កាលពីដំបូង សហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តគិតថា ការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងដល់ក្រុងប៊ែរឡាំងតាមផ្លូវអាកាស គឺគ្រាន់តែជាវិធានការបណ្តោះអាសន្នរយៈពេលខ្លីតែប៉ុណ្ណោះ ដោយរំពឹងថា សូវៀតនឹងបើកច្រកផ្លូវគោកឡើងវិញឆាប់ៗ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅទីបំផុត វិបត្តិនៅប៊ែរឡាំងនៅតែបន្តកើតមាន ហើយប្រតិបត្តិការផ្គត់ផ្គង់ក្រុងប៊ែរឡាំងតាមផ្លូវអាកាសក៏ត្រូវ អូសបន្លាយពេលរហូតដល់ទៅជិតមួយឆ្នាំ។

ចាប់តាំងពីខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៨ រហូតដល់ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៩ យន្តហោះរាប់រយគ្រឿងរបស់អាមេរិក អង់គ្លេស និងបារាំង ដឹកជញ្ជូនស្បៀងប្រមាណពី ៥ពាន់ ទៅ ៨ពាន់តោន ក្នុងមួយថ្ងៃៗ ដើម្បីយកទៅផ្គត់ផ្គង់ក្រុងប៊ែរឡាំងខាងលិច។ គិតជាសរុបពេញក្នុងអំឡុងវិបត្តិប៊ែរឡាំង យន្តហោះរបស់សម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិចធ្វើការហោះហើរចំនួនជិត ៣០ម៉ឺនជើង និងដឹកស្បៀង ព្រមទាំងសម្ភារៈផ្សេងៗចំនួនជាងជាង ២លានតោន។

នៅក្នុងក្រុងប៊ែរឡាំងខាងលិច ស្បៀងអាហារ ថ្នាំសង្កូវ និងប្រេងឥន្ធនៈ ត្រូវបានគេកំណត់របបយ៉ាងតឹងរ៉ឹងបំផុត ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យជីវភាពប្រជាជនត្រូវប្រឈមមុខនឹងការលំបាកយ៉ាង ខ្លាំង ជាពិសេស នៅក្នុងអំឡុងរដូវរងារ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ អ្នកក្រុងប៊ែរឡាំងខាងលិចនាំគ្នាគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងចំពោះចំណាត់ការ របស់សម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច ដោយមានពាក្យមួយឃ្លាដែលគេតែងតែនាំគ្នានិយាយ នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិនោះ គឺ “នៅប៊ែរឡាំងវារងារខ្លាំងណាស់! តែយ៉ាងណាក៏មិនរងារដូចនៅស៊ីបេរីនោះដែរ”។

គិតត្រឹមខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៩ សហភាពសូវៀតបានចាប់ផ្តើមមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា ការបិទច្រកផ្លូវគោកមិនអាចខ្ទប់ដង្ហើមក្រុងប៊ែរឡាំងខាងលិចបាន មិនអាចបំផុសឲ្យអ្នកក្រុងប៊ែរឡាំងបះបោរប្រឆាំងនឹងលោកខាងលិចបាន ចំណែកឯគម្រោងបង្កើតរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ខាងលិចក៏មិនអាចរារាំងបាន សហភាពសូវៀតក៏បានសម្រេចបិទបញ្ចប់ការបិទខ្ទប់ក្រុងប៊ែរឡាំង ដោយចាប់ផ្តើមបើកច្រកផ្លូវគោកឲ្យសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិចធ្វើដំណើរ ចេញចូលក្រុងប៊ែរឡាំងខាងលិចឡើងវិញ។

វិបត្តិនៅប៊ែរឡាំងត្រូវបិទបញ្ចប់ ដោយគ្មានការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធ ក៏ប៉ុន្តែ វាគឺជាចំណុចដ៏សំខាន់មួយ ដែលធ្វើឲ្យភាពតានតឹងនៃសង្រ្គាមត្រជាក់ត្រូវកើនឡើងដល់កម្រិត កំពូល ដោយចាប់ពីពេលនោះមក គូបដិបក្ខទាំងពីរ គឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពសូវៀត សំឡឹងមើលគ្នាថាជាគូសត្រូវដែលមិនអាចផ្សះផ្សាបាន។

នៅថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៩ សាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ (អាល្លឺម៉ង់ខាងលិច(ត្រូវបានបង្កើតឡើង ក៏ប៉ុន្តែ ប៊ែរឡាំង ដែលស្ថិតនៅចំកណ្តាលទឹកដីអាល្លឺម៉ង់ខាងកើត ហើយដែលធ្លាប់ទទួលរងការបិទខ្ទប់ដង្ហើមពីសំណាក់សូវៀតម្តងរួចមកហើយ នោះ មិនត្រូវបានគេយកទៅធ្វើជារដ្ឋធានីរបស់រដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច ថ្មីនេះទេ។ រដ្ឋធានីរបស់អាល្លឺម៉ង់ខាងលិចត្រូវបានគេយកទៅតាំងទី នៅក្នុងទីក្រុងបន (Bonn)។

ឆ្លើយតបនឹងការបង្កើតរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច សហភាពសូវៀតក៏បានយកទឹកដីអាល្លឺម៉ង់ខាងកើត ដែលខ្លួនគ្រប់គ្រង ទៅរៀបចំបង្កើតជារដ្ឋមួយឡើងដែរ នៅថ្ងៃទី៧ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៤៩ ដោយដាក់ឈ្មោះថា សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យអាល្លឺម៉ង់ (អាល្លឺម៉ង់ខាងកើត) ដោយយកទីក្រុងប៊ែរឡាំងខាងកើតធ្វើជារដ្ឋធានី។

ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៥២ រដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតបានបិទគ្រប់ច្រកព្រំដែនទាំងអស់ជាមួយ អាល្លឺម៉ង់ខាងលិច ដើម្បីរារាំងកុំឲ្យពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនលួចរត់ភៀសខ្លួនឆ្លងដែនទៅ ខាងលិច។ នៅក្នុងទីក្រុងប៊ែរឡាំងវិញ ជញ្ជាំងបេតុងត្រូវបានអាជ្ញាធរអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតសាងសង់ឡើង នៅឆ្នាំ១៩៦១ ដើម្បីខណ្ឌចែកក្រុងប៊ែរឡាំងកើត ពីប៊ែរឡាំងខាងលិច ដែលស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់សម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច។ ជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង ដែលជានិមិត្តរូបនៃការពុះចែកអឺរ៉ុប រវាងប្លុកសេរី និងប្លុកកុម្មុយនិស្ត ពេញក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់។

នៅក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់ ការពុះចែកប្រទេសជាពីរ រវាងម្ខាងរណបប្លុកកុម្មុយនិស្តសូវៀត និងម្ខាងទៀតរណបប្លុកអាមេរិកដូចជាករណីប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ក៏ត្រូវបានគេយកទៅអនុវត្តផងដែរទៅលើប្រទេសមួយចំនួនផ្សេងទៀត ដូចជា កូរ៉េ ត្រូវចែកជាកូរ៉េខាងជើង (កុម្មុយនិស្ត) និងកូរ៉េខាងត្បូង (សេរី) យេម៉ែន ត្រូវចែកជាយេម៉ែនខាងជើង( សេរី) និងយេម៉ែនខាងត្បូង (កុម្មុយនិស្ត) និងវៀតណាម ត្រូវចែកជាវៀតណាមខាងជើង (កុម្មុយនិស្ត) និងវៀតណាមខាងត្បូង ( សេរី)។ នៅក្រោយសង្រ្គាមត្រជាក់ត្រូវបញ្ចប់ ប្រទេសទាំងអស់នេះសុទ្ធសឹងតែត្រូវបង្រួបបង្រួមជាប្រទេសតែមួយវិញ លើកលែងតែកូរ៉េ ដែលនៅបន្តបាក់បែករហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន៕