Labels

Albert Einstein Alexandre le Grand ISIS La Terreur Pearl Harbor Renaissance កំណែទម្រង់ប៉េរេស្ត្រយកា កំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចចិន កម្ពុជា កម្ពុជាក្រោម កម្លាំងទំនាញសកល ការចាប់ផ្ដើម ការប្រជែងផ្នែកអវកាស ការវិលត្រឡប់ទៅកាន់អំណាច កាលីលេ កូសាំងស៊ីន ក្រិក ក្រុមជីហាតរដ្ឋអ៊ីស្លាម ក្រុមភេរវជនអន្តរជាតិ ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន គ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ គ្រីស្តូហ្វកូឡុំ គ្រឹស្តសាសនា ចក្រភពម៉ុងហ្គោល ចក្រភពរ៉ូម ចក្រភពអារ៉ាប់ ចលនាតស៊ូប្រដាប់អាវុធកុម្មុយនិស្ត ចិន ច្បាប់នៃចលនា ឆេកូស្លូវ៉ាគី ជប៉ុន ជ័យជម្នះរបស់ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្ត ជិនហ្គីស ខាន់ ដែនដីអាណានិគម តេងស៊ាវពីង តេងស៊ាវភីង ទ្រឹស្តីតារាសាស្រ្ត ទ្រឹស្តីសាសនា បក្សកុម្មុយនិស្តចិន បដិវត្តន៍ បដិវត្តន៍កសិកម្ម បដិវត្តន៍រាជានិយម បដិវត្តន៍វប្បធម៌ បដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់ បារាំង បិតាកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចចិន ប៊ិនឡាដិន បុរេប្រវត្តិ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ប្រវត្តិសាស្រ្ត ប្លុកកុម្មុយនិស្ត ផលវិបាក ភេរវកម្ម១១កញ្ញា មជ្ឈិមបូព៌ា មហាអំណាចអាណានិគមអាស៊ី មហាអំណាចអឺរ៉ុប មូលហេតុ ម៉ៅសេទុង យុគខ្មៅងងឹត យុគនៃពន្លឺ រដ្ឋធម្មនុញ្ រុស្សី លេនីន វាំងននដែក វិទ្យាសាស្រ្ត វិបត្តិប៊ែរឡាំង វិបត្តិព្រែកជីកស៊ុយអេ វិបត្តិមីស៊ីលគុយបា វៀតណាមខាងត្បូង សង្គ្រាមលោកលើកទី១ សង្គ្រាមលោកលើកទី២ សង្រ្គាមកូរ៉េ សង្រ្គាមឈូងសមុទ្រពែក្ស សង្រ្គាមត្រជាក់ សង្រ្គាមវៀតណាម សង្រ្គាមស៊ីវិល សង្រ្គាមអាហ្វហ្កានីស្ថាន សង្រ្គាមអ៊ីរ៉ាក់ សង្រ្គាមឥណ្ឌូចិន សព្វាវុធនុយក្លេអ៊ែរ សហភាពសូវៀត សហរដ្ឋអាមេរិក សាសនាអ៊ីស្លាម ស្ថានភាពពិភពលោក ហ៊ីត្លែរ ហ្គ័របាឆូវ អង់គ្លេស អធិរាជណាប៉ូឡេអុង អរិយធម៌ដ៏ចំណាស់បំផុតរបស់មនុស្សជាតិ អរិយធម៌មេឌីទែរ៉ាណេ អរិយធម៌អាស៊ីអាគ្នេយ៍ អាញ់ស្តាញ់ អាណាចក្រខ្មែរ អាណានិគម អាណាព្យាបាលបារាំង អាប្រាហាំលីនកុន អាមេរិក អារ៉ាប់ អាល់កៃដា អាល់ប៊ែរ អាញ់ស្តាញ់ អាស៊ីប៉ាសីហ្វិក អ៊ីតាលី អ៊ីសាក់ញូតុន អ៊ីស្រាអែល អឺរ៉ុបខាងកើត អ៊ុយក្រែន ឧស្សាហកម្ម

ដំណើររឿងនៃភាពជាសត្រូវរវាងអាមេរិកនិងប៊ិនឡាដិន

នៅ​ក្នុង​អំឡុង​សង្រ្គាម​អាហ្វហ្កានីស្ថាន (១៩៧៩-១៩៨៩) ក្រុម​របស់​អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន ដែល​នៅពេលនោះ​ស្ថិត​នៅ​ជា​ផ្នែក​មួយ នៃ​កងឧទ្ទាម​មូចាហ៊ីឌីន បាន​ទទួល​នូវ​ការ​ជួយជ្រោមជ្រែង​យ៉ាងពេញ​ទំហឹង​ ពី​សំណាក់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក តាមរយៈ​ទីភ្នាក់ងារ​ចារកិច្ច​សេអ៊ីអា។ អាវុធ​ទំនើបៗ​ជាច្រើន ជាពិសេស មីស៊ីល​​លីលើ​ស្មា​បាញ់​យន្តហោះ​ (ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ថា Stinger) ត្រូវ​បាន​អាមេរិក​ផ្តល់​ទៅ​ឲ្យ​ក្រុម​មូចាហ៊ីឌីន ដើម្បីយក​ទៅ​​ប្រយុទ្ធ​តទល់​នឹង​កងទ័ព​សូវៀត។

ដោយសារ​តែ​មាន​ជំនួយ​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បែបនេះ​ហើយ ទើប​ក្រុម​ឧទ្ទាម​មូចាហ៊ីឌីន​អាច​តទល់​ជាមួយ​នឹង​កងទ័ព​ដ៏ខ្លាំង​របស់​សូវៀត ​បាន។ អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន ដែល​មាន​ឈ្មោះ​បោះសំឡេង​ក្នុងការ​​យក​ឈ្នះ​កងទ័ព​សូវៀត ក៏ដោយសារតែ​បាន​ទទួល​ជំនួយ​ជាគ្រឿងសព្វាវុធ​ពី​សេអ៊ីអា​នេះ​ដែរ។
 
អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន នៅ​ពេល​ថ្លែង​ទៅកាន់​អ្នក​កាសែត នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​អាហ្វហ្កានីស្ថាន នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៨ REUTERS/Stringer

នៅ​ក្រោយ​ពេល​ដែល​សូវៀត​ដកកងទ័ព​ចេញ​ពី​អាហ្វហ្កានីស្ថាន នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៩ ប៊ិនឡាដិន​បាន​វិលត្រឡប់​ទៅ​​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត​ដែល​ជា​ប្រទេស​កំណើតវិញ ដើម្បី​ប្រមែរប្រមូល​លុយកាក់ និង​អ្ន​កគាំទ្រ សម្រាប់​បំពេញ​បេសកកម្ម​ថ្មី​ស្របទៅតាម​មនោគមន៍​វិជ្ជា​អ៊ីស្លាម​ជ្រុលនិយម​ របស់​ខ្លួន គឺ​ធ្វើ​សង្រ្គាម​ជីហាត​ប្រឆាំង​នឹង​ឥទ្ធិពល​របស់​អ្នក​មិនកាន់សាសនា​ អ៊ីស្លាម។

នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩០ សាដាមហ៊ូសេន​បាន​លើកទ័ព​ចូល​ឈ្លានពាន​ប្រទេស​កូវ៉ែត ហើយ​គំរាមកំហែង​លើ​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដែល​នៅ​ក្បែរខាង។ នៅ​ពេលនោះ ប៊ិនឡាដិន​បាន​​ជួប​មេដឹកនាំ​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដើម្បី​ស្នើសុំ​យក​កម្លាំង​ស្ម័គ្រចិត្ត​អារ៉ាប់​​ឲ្យ​ចូល​មក​ អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដើម្បី​ត្រៀមទុក​ការពារ​​ទល់​នឹង​ការ​ឈ្លានពាន​របស់​សាដាមហ៊ូសេន។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​ពេលនោះ រដ្ឋាភិបាល​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត​បាន​បដិសេធ​សំណើ​របស់​ប៊ិនឡាដិន ហើយសុខចិត្ត​ទទួល​កិច្ចការពារ​ពី​សំណាក់​កងទ័ព​អាមេរិក​ទៅវិញ។ រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​រីយ៉ាដ​បាន​បើកទ្វារ​ទទួល​ឲ្យ​កងទ័ព​អាមេរិក​ចូល​មក​ បោះទីតាំង​នៅ​ក្នុង​ទឹកដី​របស់​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដែល​ជា​ហេតុធ្វើ​ឲ្យ​ប៊ិនឡាដិន​ផ្ទុះកំហឹង ហើយ​បាន​ចេញមុខ​រិះគន់​ជាសាធារណៈ​ទៅលើ​​ព្រះមហាក្សត្រ និង​ក្រុមគ្រួសារ​រាជវង្ស​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត​ថា បាន​បើក​ដៃ​ឲ្យ​ពួក​អ្នក​មិនជឿអ៊ីស្លាម​ចូល​មក​កាន់កាប់​ទឹកដី​​ ដែល​មានទីតាំង​ដ៏ជាទីសក្ការៈ​បំផុត​​របស់​អ៊ីស្លាម​រហូត​ដល់​ទៅ​ពីរកន្លែង គឺ​ម៉ិកកា និង​មេឌីណា។

ការធ្វើ​សកម្មភាព​បរិហាររិះគន់​រដ្ឋាភិបាល​បែបនេះ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន ត្រូវ​ក្លាយ​ជា​សត្រូវ​របស់​មេដឹកនាំ​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ហើយ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩២ ដោយ​ប្រឈមមុខ​នឹង​ការ​ធ្វើ​ទុក្ខបុកម្នេញ​ពី​សំណាក់​រដ្ឋាភិបាល អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន ក៏​និរទេសខ្លួន​​ទៅ​រស់​នៅ​ក្នុង​ ប្រទេស​ស៊ូដង់ ដោយនាំទៅជាមួយ​នូវ​កំហឹង និង​គំនុំ ទាំង​ចំពោះ​មេដឹកនាំ​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត និង​ចំពោះ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។

នៅ​ស៊ូដង់ អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន បាន​ផ្តល់​លុយ​ដល់​មេដឹកនាំ​ផ្តាច់ការ អូម៉ា អាល់បាស្ហៀរ ដើម្បី​សាងសង់​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ធ្វើ​ប្រជាភិថុត​ទាក់ទាញ​ការគាំទ្រ​ពី​ប្រជាជន។ ជាថ្នូរមកវិញ រដ្ឋាភិបាល​ស៊ូដង់​ផ្តល់​ទីជម្រក ការការពារ ព្រមទាំង​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ប៊ិនឡាដិន​បង្កើត​មូលដ្ឋាន​អាល់កៃដា​នៅ​ក្នុង​ ទីក្រុង​ខាទុំ និងបង្កើត​ជំរំហ្វឹកហ្វឺន​​ក្រុមជីហាត នៅ​ក្នុង​តំបន់​វាលខ្សាច់​របស់​ស៊ូដង់។

ចេញ​ពី​ប្រទេស​ស៊ូដង់​នេះ​ហើយ ដែល​ប៊ិនឡាដិន​បាន​រៀបចំ​ផែនការ​វាយប្រហារ​ភេរវកម្ម​ជាច្រើន​ប្រឆាំង​នឹង​ ផលប្រយោជន៍​របស់​អាមេរិក និង​លោកខាងលិច។ ការវាយប្រហារ​ភេរវកម្ម​លើកដំបូងបង្អស់​របស់​អាល់កៃដា​បាន​កើតមានឡើង នៅ​ចុងឆ្នាំ​១៩៩២ ដោយសំដៅ​ទៅលើ​ទាហាន​អាមេរិក នៅ​ឯ​សណ្ឋាគារ​ពីកន្លែង ក្នុង​ទីក្រុង​អាដែន ប្រទេស​យេម៉ែន។

ការវាយប្រហារ​ភេរវកម្ម​ជា​បន្តបន្ទាប់មក​ទៀត គឺ​រួមមាន ការ​វាយប្រហារ​ដោយ​បំផ្ទុះគ្រាប់បែក​នៅ​ចំណត​រថយន្តក្រោម​ដី នៅ​ឯ​មជ្ឈមណ្ឌល​ពាណិជ្ជកម្ម​ពិភពលោក (World Trade Center) នៅ​ទីក្រុង​ញូវយ៉ក (​ឆ្នាំ​១៩៩៣), ការ​វាយប្រហារ​ទៅលើ​ជំរំហ្វឹកហ្វឺន​របស់​កងទ័ព​អាមេរិក​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត (ឆ្នាំ​១៩៩៥), ​ការប៉ុនប៉ង​ធ្វើ​ឃាត​​លោក​ហ៊ូស្នី មូបារ៉ាក់ ប្រធានាធិបតី​អេហ្ស៊ីប​ដែល​ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់​អាមេរិក​ (​ឆ្នាំ​១៩៩៥) និង​ការ​ប៉ុនប៉ង​ធ្វើ​ឃាត​លោក​ប្រធានាធិបតី​ប៊ីលគ្លីនតុន នៅ​ពេលដែល​លោក​កំពុងបំពេញ​ទស្សនកិច្ច នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ហ្វីលីពីន (ឆ្នាំ១៩៩៦)។

នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៦ ដោយទទួលរងសម្ពាធ​កាន់តែ​ខ្លាំង​​ពី​សំណាក់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត និង​អេហ្ស៊ីប, លោក​អូម៉ា អាល់បាស្ហៀរ ក៏​បាន​សម្រេច​ឈប់​ផ្តល់​ជម្រក​ឲ្យ​អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន។ ប៊ិនឡាដិន​បាន​ចាកចេញ​ពី​ស៊ូដង់ នៅខែឧសភា​ឆ្នាំ​១៩៩៦ វិលត្រឡប់​ទៅកាន់​ប្រទេស​អាហ្វហ្កានីស្ថាន ទីដែល​ធ្លាប់​ធ្វើ​សង្រ្គាម​ប្រឆាំង​នឹង​កងទ័ព​សូវៀត។

នៅ​អាហ្វហ្កានីស្ថាន អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន បាន​បង្កើត​មូលដ្ឋាន នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​ចាឡាឡាបាត ហើយ​បាន​ចាប់ដៃ​ធ្វើការ​ជាមួយ​នឹង​ក្រុម​ឧទ្ទាម​តាលីបង់ ដែល​បាន​វាយលុក​ចូលកាន់កាប់​ក្រុង​កាប៊ុល ហើយ​ឡើង​មក​កាន់​អំណាច​​​​នៅ​អាហ្វហ្កានីស្ថាន នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​១៩៩៦។

នៅ​ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ​១៩៩៨​ ប៊ិនឡាដិន និង​អាល់ហ្សាវ៉ាហ៊ីរី បាន​ចុះហត្ថលេខា​រួមគ្នា លើ​សេចក្តីប្រកាស​ធ្វើ​សង្រ្គាម​ជីហាត​ប្រឆាំង​នឹង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​សម្ព័ន្ធមិត្ត ដោយបញ្ជាក់​ក្នុង​សេចក្តីប្រកាស​នេះ​ថា អ្នក​កាន់​សាសនា​អ៊ីស្លាម​គ្រប់រូប​មាន​ករណីយកិច្ច​ផ្ទាល់​ខ្លួន ក្នុងការ​សម្លាប់​ពលរដ្ឋ​អាមេរិក​និង​សម្ព័ន្ធមិត្ត ដើម្បី​រំដោះ​ទីសក្ការៈ​របស់​​អ៊ីស្លាម​ចេញ​ពី​ក្រញ៉ាំ​ដៃ​របស់​ពួកអ្នក​ មិនជឿ។

៨ខែ​ក្រោយ​មក នៅថ្ងៃ​ទី៧ ខែ​សីហា ឆ្នាំ​១៩៩៨ អាល់កៃដា​ក៏​បាន​វាយប្រហារ​ទៅលើ​ស្ថានទូត​អាមេរិក  ​ចំនួន​ពីរ​នៅ​អាហ្វ្រិក គឺ​នៅ​តង់សានី និង​នៅ​កេនយ៉ា។ ការ​វាយប្រហារ​  ទាំងពីរ​កន្លែង​នេះ​បាន    ​បណ្តាល​ឲ្យ​មនុស្ស​ចំនួន ២២៤នាក់​ ក្នុងនោះ​រួមមាន​ពលរដ្ឋ​អាមេរិក​ចំនួន ១២នាក់ត្រូវ​បាត់បង់​ជីវិត។ ចាប់ពីពេលនោះ​ហើយ ដែល​សាធារណជន​នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ចាប់ផ្តើម​ស្គាល់ អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន និង​អៃម៉ាន់ អាល់ហ្សាវ៉ាហ៊ីរី ព្រមទាំង​ក្រុម​អាល់កៃដា។ ​អូសាម៉ា ប៊ិនឡាដិន ត្រូវ​បាន​ទីភ្នាក់ងារ FBI ​ចាត់បញ្ចូល​ក្នុង​បញ្ជី​ខ្មៅ​នៃ​ជន​ដែល​គេ​ត្រូវ​តាមរក​ចាប់ខ្លួន​ ជាអាទិភាព​បំផុត។

បន្ថែម​ពីលើ​នេះ​ទៅទៀត នៅថ្ងៃ​ទី២០​សីហា ក្រោម​បញ្ជា​របស់​លោក​ប្រធានាធិបតី​ប៊ីលគ្លីនតុន កងទ័ព​អាមេរិក​បាន​ធ្វើការ​វាយប្រហារ​ដោយ​ប្រើ​មីស៊ីល ទៅលើ​ទីតាំង​ជាច្រើន​កន្លែង ដែល​គេ​សង្ស័យ​ថា​ជា​​ជំរំហ្វឹកហ្វឺន​របស់​អាល់កៃដា នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ស៊ូដង់ និង​អាហ្វហ្កានីស្ថាន។ ក៏ប៉ុន្តែ ការ​វាយប្រហារ​អស់ទាំង​នេះ​មិន​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ក្រុម​អាល់កៃដា​ធ្លាក់​ ចុះទន់ខ្សោយ​នោះទេ។

នៅថ្ងៃ​ទី១២ ខែ​តុលា ឆ្នាំ​២០០០ អាល់កៃដា​បាន​ធ្វើការ​វាយប្រហារ​អត្តឃាត​ទៅលើ​នាវាចម្បាំង​អាមេរិក ឈ្មោះ USS Cole ដែល​កំពុង​ឈរជើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​យេម៉ែន ដែល​កាលណោះ បាន​បណ្តាល​ឲ្យ​ទាហាន​អាមេរិក​ចំនួន ១៧នាក់​ត្រូវ​បាត់បង់​ជីវិត។ មួយឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទៀត គឺ​នៅ​ចំកណ្តាល​ទឹកដី​របស់​អាមេរិក​ដោយ​ផ្ទាល់ ដែល​ត្រូវ​ទទួល​រងការ​វាយប្រហារ​ដោយ​ក្រុម​អាល់កៃដា គឺ​ការវាយប្រហារ​ភេរវកម្ម នៅ​ទីក្រុង​ញូវយ៉ក និង​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីងតោន នៅថ្ងៃទី​១១ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​២០០១៕