ពិភពលោកក្រោយសង្រ្គាមត្រជាក់
សង្រ្គាមត្រជាក់គឺជាការប្រឈមមុខដាក់គ្នាខាងផ្នែកយោធា
រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពសូវៀត ដោយមិនឈានទៅដល់ការផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នា។
ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះបីជាសង្រ្គាមដោយផ្ទាល់មិនកើតមានឡើងក៏ពិតមិន តែមហាអំណាចទាំងពីរតែងតែធ្វើសង្រ្គាមនឹងគ្នាដោយប្រយោល
ហើយបង្កើតឲ្យមានជាសង្រ្គាមស៊ីវិល នៅតាមបណ្តាប្រទេសតូចៗជាច្រើននៅទូទាំងពិភពលោក។
ការបញ្ចប់សង្រ្គាមត្រជាក់ នៅឆ្នាំ១៩៩១ គឺជាកត្តាដ៏ចម្បងមួយ ដែលជំរុញឲ្យមានដំណោះស្រាយនយោបាយបញ្ចប់សង្រ្គាមស៊ីវិលអស់ទាំងនេះ
ក្នុងនោះ ក៏មានសង្រ្គាមស៊ីវិលដ៏រ៉ាំរ៉ៃ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមួយផងដែរ។
ដំណើរការចរចាសន្តិភាពក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើម
ធ្វើឡើង តាំងពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៨៧ ក៏ប៉ុន្តែ ការចរចានេះត្រូវជួបនឹងបញ្ហាស្មុគស្មាញច្រើន
ដោយសារតែភាគីជម្លោះសុទ្ធតែមានមហាអំណាចបរទេសនៅពីខាងក្រោយ គឺចិន និងអាមេរិក
គាំទ្រពួកខ្មែរក្រហម ចំណែកឯរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាវិញ
មានវៀតណាម និងសហភាពសូវៀតនៅពីក្រោយ ជាពិសេស គឺវៀតណាម ដែលបញ្ជូនជំនាញការ ព្រមទាំងកងទ័ព
យ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ឲ្យមកឈរជើងនៅក្នុងទឹកដី កម្ពុជា។
 |
| ការដួលរលំនៃជញ្ជាំងប៊ែរឡាំងនៅឆ្នាំ១៩៨៩ គឺជានិមិត្តរូបនៃការបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមត្រជាក់ |
នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ៨០
សូវៀតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកហ្គ័របាឆូវបានកាត់បន្ថយអន្តរាគមន៍ និងជំនួយទៅបរទេស
នៅក្នុងនោះ ជំនួយទៅវៀតណាមក៏ត្រូវបានកាត់បន្ថយយ៉ាងច្រើនផងដែរ។ ការដកថយរបស់សហភាពសូវៀត
បានជំរុញឲ្យវៀតណាមដកកងទ័ពរបស់ខ្លួនចេញពីប្រទេសកម្ពុជា នៅឆ្នាំ១៩៨៩។
នៅក្នុងពេលជាមួយគ្នា ចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏បាននាំគ្នាដកការគាំទ្រពីខ្មែរក្រហម។
ចាប់ពីពេលនោះហើយ ដែលដំណើរការចរចាសន្តិភាពនៅកម្ពុជាចាប់មានសន្ទុះទៅមុខ រហូតឈានទៅដល់ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព
នៅទីក្រុងប៉ារីស នៅថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១។
ការបញ្ចប់នៃសង្រ្គាមត្រជាក់មិនមែនសុទ្ធតែផ្តល់ផលវិជ្ជាមាន
ក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយបញ្ចប់សង្រ្គាមស៊ីវិល ឬសង្រ្គាមក្នុងតំបន់នោះទេ។
នៅកន្លែងខ្លះ សង្រ្គាមដែលកើតចេញពីសង្រ្គាមត្រជាក់នៅតែបន្តកើតមាន ទោះបីជាសង្រ្គាមត្រជាក់ត្រូវបញ្ចប់
ដូចជា សង្រ្គាម រវាងកូរ៉េខាងត្បូង និងកូរ៉េខាងជើង ជាដើម ដែលនៅបន្តរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន។
ចំណែកនៅអឺរ៉ុបខាងកើតវិញ សង្រ្គាមដែលពីមុនមិនធ្លាប់កើតបែរជាកើតឡើង
គឺសង្រ្គាមយូហ្គោស្លាវី ពីឆ្នាំ១៩៩១ រហូតដល់ឆ្នាំ២០០១។ សង្រ្គាមដែលកើតចេញពីការបាក់បែកនៃរដ្ឋសហព័ន្ធយូហ្គោស្លាវី
ដែលបច្ចុប្បន្នក្លាយទៅជាប្រទេសឯករាជ្យដាច់ពីគ្នា គឺរួមមាន ក្រូអាស៊ី
ស៊ែរប៊ី ម៉ុងតេណេហ្រ្គោ ស្លូវេនី បូស្ន៊ី ម៉ាសេដ្វាន និងចុងក្រោយ គឺ កូសូវ៉ូ
ដែលប្រកាសឯករាជ្យចេញពីស៊ែរប៊ី កាលពីឆ្នាំ២០០៨ ក៏ប៉ុន្តែ បច្ចុប្បន្ននៅមិនទាន់ត្រូវបានទទួលឲ្យចូលជាសមាជិក
អ.ស.ប នៅឡើយ ដោយសារតែមាន ប្រទេសសមាជិក
អ.ស.ប រហូតដល់ទៅជិតពាក់ កណ្តាល ក្នុងនោះក៏រួមមានប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ
មិនទទួលស្គាល់ឯករាជ្យរបស់កូសូវ៉ូ។
នៅក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់ នយោបាយអន្តរជាតិត្រូវបានគេរៀបចំឡើងនៅជុំវិញមហាអំណាចពីរ
ដែលមានកម្លាំងប្រហាក់ប្រហែលគ្នា គឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពសូវៀត។ នៅក្រោយសង្រ្គាមត្រជាក់
សហភាពសូវៀតត្រូវដួលរលំ សហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានក្លាយទៅជាមហាអំណាចផុតលេខគ្មានគូប្រៀប
ដោយបានគ្រប់គ្រងពិភពលោកទាំងមូល ទាំងខាងវិស័យយោធា សេដ្ឋកិច្ច ការទូត និងខាងផ្នែកវប្បធម៌
ហើយវប្បធម៌របស់អាមេរិកត្រូវរីកសាយភាយទៅស្ទើរតែគ្រប់ទីកន្លែង នៅទូទាំងពិភពលោក
គឺដោយសារតែការរីកចម្រើននៃបច្ចេកវិទ្យាខាងទូរគមនាគមន៍ ព្រមទាំងចរន្តដ៏សំខាន់មួយ
ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា “សកលភាវូបនីយកម្ម”។
នៅក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់
ការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងប្លុកសេរី និងប្លុកកុម្មុយនិស្ត បានជំរុញឲ្យភាគីម្ខាងៗនាំគ្នាខិតខំចំណាយលុយយ៉ាងច្រើន
សន្ធឹកសន្ធាប់ ក្នុងការអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យារៀងៗខ្លួន ដើម្បីយកមកប្រកួតប្រជែងគ្នា
ជាពិសេស ខាងផ្នែកយោធា និងក្នុងវិស័យអវកាស។
នៅពេលដែលសង្រ្គាមត្រជាក់ត្រូវបញ្ចប់ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នា
រវាងមហាអំណាចទាំងពីរក៏លែងមានដូចមុន បច្ចេកវិទ្យាអស់ទាំងនេះត្រូវបានគេបង្វែរមកប្រើប្រាស់នៅក្នុង
វិស័យស៊ីវិល ហើយពិភពលោកក៏បានស្គាល់នូវដំណើរវិវឌ្ឍន៍ដ៏សំខាន់មួយ ដែលអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើនដាក់ឈ្មោះថាជា
“បដិវត្តន៍បច្ចេកវិទ្យា” ឬ “បដិវត្តន៍ឌីជីថល”។
 |
| ម៉ាក់ដូណាល់រួមជាមួយនឹងភេស្ជៈកូកាកូឡា តែងត្រូវបានគេចាត់ទុកជានិមិត្តរូបនៃអនុត្តរភាពវប្បធម៌អាមេរិកនៅលើ ពិភពលោកក្រោយសង្រ្គាមត្រជាក់ |
ដំណើរវិវឌ្ឍន៍ខាងបច្ចេកវិទ្យា ដែលនាំមកនូវការផ្លាស់ប្តូរដ៏ធំជាងគេ
នៃពិភពលោកក្រោយសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់ គឺការរីកចម្រើននៃប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ
ទូរស័ព្ទដៃ និង ជាពិសេសបំផុត គឺបណ្តាញអ៊ីនធ័រនែត។
អ៊ីនធ័រនែតគឺជាបច្ចេកវិទ្យាដែលមានដើមកំណើតចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក
នៅក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ បច្ចេកវិទ្យានេះត្រូវបានគេយកទៅប្រើប្រាស់តែក្នុងវិស័យយោធាតែ
ប៉ុណ្ណោះ ហើយរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានធ្វើការរឹតបន្តឹងយ៉ាងខ្លាំងបំផុតនូវការ
ចែកចាយបច្ចេកវិទ្យានេះ ក្នុងគោលដៅចៀសវាងកុំឲ្យវាត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងដៃសត្រូវ។
ក៏ប៉ុន្តែ ចាប់ពីក្រោយពេលដែលការប្រឈមមុខដាក់គ្នាជាមួយនឹងសហភាពសូវៀតត្រូវ
បិទបញ្ចប់ អាមេរិកក៏បានអនុញ្ញាតឲ្យយកបច្ចេកវិទ្យាអ៊ីនធ័រនែត ទៅប្រើប្រាស់នៅក្នុងវិស័យស៊ីវិល។
ចាប់ពីពេលនោះហើយ ដែលបណ្តាញអ៊ីនធ័រនែតបានស្គាល់នូវការរីកចម្រើនយ៉ាងលឿន ហើយក្លាយទៅជាមធ្យោបាយទំនាក់ទំនងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពមិនធ្លាប់មាន
ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត។
តាមរយៈការរីកចម្រើននៃបច្ចេកវិទ្យាកុំព្យូទ័រ
ទូរស័ព្ទដៃ និងបណ្តាញអ៊ីនធ័រនែតនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យការទាក់ទងគ្នាពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ
ពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត មានភាពងាយស្រួល និងលឿនជាងមុន។ ចម្ងាយលែងជាបញ្ហា
ព្រំដែនលែងជាឧបសគ្គ ហើយទាំងអស់នេះ គឺជាកត្តាជំរុញឲ្យមានការកើនឡើងយ៉ាងលឿននូវការដោះដូរទាំងខាង
ពាណិជ្ជកម្ម ខាងវប្បធម៌ ការចែកចាយចំណេះដឹង និងលំហូរនៃព័ត៌មាន។
ដំណើរវវិឌ្ឍន៍អស់ទាំងនេះបានធ្វើឲ្យរីកដុះដាលឡើងនូវទស្សនទាន ដ៏សំខាន់មួយទៀត
ដែលគេអាចរាប់ថាជាលក្ខណៈពិសេសមួយដែរ នៃពិភពលោកក្រោយសង្រ្គាមត្រជាក់ គឺការចេះគិតគូរខ្វល់ខ្វាយអំពីបញ្ហារួម ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមនុស្សជាតិទាំងមូល ដោយមិនកម្រិតត្រឹមព្រំដែននៃប្រទេសរបស់ខ្លួន
ជាពិសេស គឺការការពារបរិស្ថាន និងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការឡើងកម្តៅនៃភពផែនដី ដែលនៅតែជាប្រធានរឿងពេញនិយមយ៉ាងខ្លាំងរហូតមកទល់នឹងពេល បច្ចុប្បន្ន៕
