ផលវិបាកដែលបន្សល់ទុកដោយសង្រ្គាម ឈូងសមុទ្រពែក្សឆ្នាំ១៩៩១
នៅដើមឆ្នាំ១៩៩១
នៅពេលដែលកងទ័ពអាមេរិកបើកការវាយប្រហារទៅលើអ៊ីរ៉ាក់ គោលដៅ និងអាណត្តិដែលផ្តល់ដោយក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអ.ស.ប
គឺដើម្បីរំដោះកូវ៉ែតឲ្យផុតពីការឈ្លានពានរបស់អ៊ីរ៉ាក់។
នៅចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៩១
កូវ៉ែតត្រូវបានរំដោះ ហើយកងទ័ពអ៊ីរ៉ាក់ទាំងអស់ដែលស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកូវ៉ែតត្រូវ
បង្ខំចិត្តដកថយចូលទៅក្នុងទឹកដីខ្លួនវិញ។ មកដល់ត្រឹមនេះ អាមេរិកអាចមានផ្លូវ២៖
ឬមួយបញ្ចប់ប្រតិបត្តិការតែត្រឹមនេះ ឬមួយ បន្តវាយលុកចូលឈ្លានពានអ៊ីរ៉ាក់
ដើម្បីផ្តួលរំលំរបបដឹកនាំរបស់សាដាមហ៊ូសេន។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក
គឺលោកចច ប៊ូស រួមជាមួយនឹងប្រទេសជាសម្ព័ន្ធមិត្ត បានកំណត់ជាស្រេចតាំងពីមុនរួចទៅហើយថា
អន្តរាគមន៍យោធារបស់ពួកគេមានគោលដៅត្រឹមតែរំដោះប្រទេសកូវ៉ែត ប៉ុណ្ណោះ
មិនមែនដើម្បីផ្តួលរំលំរបបសាដាមហ៊ូសេននោះទេ។
ក្រោយពីរំដោះប្រទេសកូវ៉ែតបានហើយ
កងទ័ពអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត បានបន្តវាយលុកចូលទៅក្នុងទឹកដីអ៊ីរ៉ាក់ប៉ែកខាងត្បូង
ក៏ប៉ុន្តែ ចូលក្នុងជម្រៅត្រឹមតែប្រមាណជា ២០០គីឡូម៉ែត្រ
ក៏បញ្ឈប់ដំណើរត្រឹមនោះ ហើយលោកប្រធានាធិបតីប៊ូស បានប្រកាសឈប់បាញ់ បិទបញ្ចប់សង្រ្គាមឈូងសមុទ្រពែក្ស
នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៩១។
នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងដែលបានចុះជាមួយ អាមេរិកនៅក្រោយសង្រ្គាម
សាដាមហ៊ូសេនបានសុខចិត្តទទួលស្គាល់អធិបតេយ្យយ៉ាងពេញលេញរបស់ប្រទេស កូវ៉ែត
ព្រមទាំងត្រូវជាប់កាតព្វកិច្ចកម្ទេចចោលទាំងអស់នូវអាវុធប្រល័យលោក គ្រប់ប្រភេទដែលអ៊ីរ៉ាក់មាន
ទាំងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ អាវុធគីមី និង ជីវសាស្រ្ត។
នៅក្នុងសៀវភៅចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ១៩៩៨
លោកប្រធានាធិបតីប៊ូស (Georges H
Bush) និងទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិរបស់លោក គឺលោកប្រេន
ស្កូវក្រហ្វត៍ (Brent Scowcroft) បានធ្វើការពន្យល់ថា ការសម្រេចបន្តទុកឲ្យសាដាមហ៊ូសេននៅកាន់អំណាច
ហើយមិនវាយលុកចូលក្រុងបាកដាដ គឺដោយសារតែអាមេរិកមិនចង់ឲ្យបាត់បង់អាយុជីវិតទាហានច្រើនដែល
មិនចាំបាច់ និងកាន់តែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត គឺដោយសារតែមិនចង់ឲ្យមានការបាក់បែកជាមួយប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្ត។
បណ្តាប្រទេសជាច្រើន ដែលស្ថិតនៅក្នុងបក្សសម្ព័ន្ធជាមួយអាមេរិក ជាពិសេស
ប្រទេសអ៊ីស្លាមស៊ុននីត ចង់រក្សាទុកសាដាមហ៊ូសេនឲ្យនៅកាន់អំណាចនៅអ៊ីរ៉ាក់ ដើម្បីទុកទប់ទល់នឹងអ៊ីរ៉ង់។
ក៏ប៉ុន្តែ
ប្រវត្តិសាស្រ្តបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ការរក្សាសាដាមហ៊ូសេនឲ្យនៅកាន់អំណាចនៅអ៊ីរ៉ាក់បានបង្កឲ្យមាន
ផលវិបាកយ៉ាងច្រើនទាំងនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ នៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា
និងនៅតំបន់ផ្សេងទៀតនៅជុំវិញពិភពលោក។
 |
| ទីតាំងបូមប្រេងរបស់កូវ៉ែតដែលត្រូវកងទ័ពអ៊ីរ៉ាក់ដុតបំផ្លាញចោលនៅមុនពេលដកថយ ក្នុងសង្រ្គាមឈូង សមុទ្រពែក្ស ឆ្នាំ១៩៩១ |
នៅដើមខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩១
នៅក្រោយពីមានបទឈប់បាញ់បញ្ចប់សង្រ្គាម រវាងអាមេរិក និង អ៊ីរ៉ាក់
ហើយសាដាមហ៊ូសេននៅបន្តកាន់អំណាចនៅអ៊ីរ៉ាក់ ចលនាបះបោរក្នុងស្រុកមួយបានផ្ទុះឡើង
ក្នុងគោលដៅទម្លាក់សាដាមហ៊ូសេនពីអំណាច។ ចលនាបះបោរនេះមានទាំងពួកជនជាតិគួឌីស្ថាននៅប៉ែកខាងជើងអ៊ីរ៉ាក់
ទាំងពួកអ្នកកាន់និកាយស្ហ៊ីអ៊ីត និងទាហានដែលផ្តាច់ខ្លួនពីជួរកងទ័ពជាតិអ៊ីរ៉ាក់។
ចលនាបះបោរនេះបានចាប់ផ្ទុះឡើងដោយសារតែមូលហេតុសំខាន់ចំនួនពីរ។
ទីមួយ
គឺដោយសារតែគេមិនសប្បាយចិត្តនឹងការដឹកនាំរបស់សាដាមហ៊ូសេន ដែលមិនគិតគូរពីសេដ្ឋកិច្ចជាតិ
និងសុខមាលភាពរបស់ប្រជាជនខ្លួនឯង ហើយបានទាញប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ឲ្យធ្លាក់ចូលក្នុងភ្នក់ភ្លើងសង្រ្គាម
ម្តងហើយម្តងទៀត គឺសង្រ្គាមជាមួយអ៊ីរ៉ង់ និងសង្រ្គាមជាមួយអាមេរិក។ លើសពីនេះទៅទៀត
ប្រជាជនអ៊ីរ៉ាក់ភាគច្រើនគឺជាអ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមនិកាយស្ហ៊ីអ៊ីត ចំណែកសាដាមហ៊ូសេន
និងបក្សពួក គឺជាអ្នកកាន់និកាយស៊ុននីត។
ទីពីរ
គឺដោយសារតែមានការជំរុញទឹកចិត្តពីសំណាក់សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោកប្រធានាធិបតីប៊ូស
ថ្វីដ្បិតតែមិនបានលើកទ័ពចូលវាយលុកក្រុងបាកដាដ ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលសាដាមហ៊ូសេន
ក៏ប៉ុន្តែ មានបំណងចង់ឃើញសាដាមហ៊ូសេនត្រូវធ្លាក់កម្ចាត់ចេញពីអំណាចដោយ ប្រជាជនអ៊ីរ៉ាក់ខ្លួនឯង។
ហេតុដូច្នេះហើយបានជា លោកប៊ូស បានថ្លែងសារម្តងហើយម្តងទៀត
តាមវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក ជំរុញឲ្យប្រជាជន
និងកងទ័ពអ៊ីរ៉ាក់ទម្លាក់សាដាមហ៊ូសេនពីអំណាច។
ដោយសារតែមានការជំរុញទឹកចិត្តពីសំណាក់សហរដ្ឋអាមេរិក
និងដោយសារតែមើលឃើញពីការធ្លាក់ចុះទន់ខ្សោយរបស់សាដាមហ៊ូសេន ដែលទើបនឹងទទួលបរាជ័យក្នុងសង្រ្គាម
ទើបចលនាបះបោរបានចាប់ផ្ទុះឡើង ដោយក្រុមបះបោរមួយចំនួនដាក់ក្តីរំពឹងថានឹងអាចទទួលបានការជួយ
ជ្រោមជ្រែងពីសំណាក់កងទ័ពអាមេរិក។ ក៏ប៉ុន្តែ ខុសពីក្តីរំពឹង កងទ័ពអាមេរិកមិនបានលូកដៃចូលជួយក្រុមបះបោរនោះទេ
ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យចលនាបះបោរត្រូវកងកម្លាំងរបស់សាដាមហ៊ូសេនធ្វើ ការបង្រ្កាបយ៉ាងព្រៃផ្សៃ
បណ្តាលឲ្យមនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ត្រូវបាត់បង់ជីវិត ហើយជនស៊ីវិលប្រមាណជាជិត ២លាននាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ភៀសខ្លួនចោលផ្ទះសម្បែង។
ប្រតិបត្តិការយោធានេះហើយ
ដែលបានធ្វើឲ្យកងទ័ពអាមេរិក និងកងទ័ពអ៊ីរ៉ាក់ត្រូវប៉ះទង្គិចគ្នាជាច្រើនលើកច្រើនសារ
ហើយបូករួមជាមួយនឹងភាពចម្រូងចម្រាសជុំវិញបេសកកម្មនៃក្រុម អធិការកិច្ចសព្វាវុធរបស់អ.ស.ប អាមេរិក និងអ៊ីរ៉ាក់ នៅតែបន្តជាប់ជម្លោះនឹងគ្នាអូសបន្លាយពេលជាច្រើនឆ្នាំ
រហូតដល់ផ្ទុះសង្រ្គាមសាជាថ្មី នៅឆ្នាំ២០០៣ គឺនៅក្រោយពីមានការវាយប្រហារភេរវកម្មថ្ងៃ១១
កញ្ញា ឆ្នាំ២០០១៕
