សង្រ្គាមត្រជាក់នៅមជ្ឈិមបូព៌ា៖ វិបត្តិព្រែកជីក ស៊ុយអេឆ្នាំ១៩៥៦
សង្រ្គាមត្រជាក់
ដែលបានចាប់ផ្តើមផ្ទុះឡើងជាដំបូងនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប បានចាប់ផ្តើមរាលដាលចេញទៅដល់តំបន់អាស៊ី
ជាមួយនឹងការឡើងមកកាន់អំណាចរបស់បក្សកុម្មុយនិស្តចិន នៅឆ្នាំ១៩៤៩ និងសង្រ្គាមកូរ៉េ
នៅឆ្នាំ១៩៥០ ដល់ឆ្នាំ១៩៥៣។
នៅក្រោយសង្រ្គាមកូរ៉េ
មហាអំណាចធំៗទាំងពីរ គឺសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពសូវៀត
សុទ្ធតែបានឆ្លងកាត់នូវការផ្លាស់ប្តូរដ៏សំខាន់ គឺការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំ។
នៅសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Dwight
Eisenhower អតីតមេទ័ពឆ្នើមនៅក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមលោកលើកទី២ បានជាប់ឆ្នោតឡើងមកកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតី
នៅខែមករាឆ្នាំ១៩៥៣ ជំនួសលោក Harry Truman ដែលផុតអាណត្តិ។
នៅសហភាពសូវៀត លោក Nikita Khrushchev បានឡើងមកធ្វើជាលេខាបក្សកុម្មុយនិស្តជំនួសស្តាលីនដែលត្រូវ
ទទួលមរណភាព កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៣។
ក្រោយពីបានឡើងមកកាន់អំណាច លោក Khrushchev បានព្យាយាមពង្រឹងប្លុកកុម្មុយនិស្តនៅអឺរ៉ុបខាងកើត
តាមរយៈការបង្កើតបក្សសម្ព័ន្ធវ៉ាសូវី នៅឆ្នាំ១៩៥៥ ដើម្បីជាកម្លាំងទប់ទល់នឹងបក្សសម្ព័ន្ធអូតង់របស់លោកខាងលិច។
ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ លោក Khrushchev ក៏ហាក់ដូចជាបានបង្ហាញនូវជំហរផ្សះផ្សាជាមួយប្លុកលោកសេរីផងដែរ
ដោយបានដកទ័ពចេញពីប្រទេសអូទ្រីស និងបានភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច។
លើសពីនេះទៅទៀត នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំជាមួយអាមេរិក អង់គ្លេស និងបារាំង ដែលបើកធ្វើនៅហ្សឺណែវ
នៅឆ្នាំ១៩៥៥ លោក Khrushchev បានលើកឡើងអំពីការចង់ឃើញប្លុកកុម្មុយនិស្ត
និងប្លុកសេរី អាចរស់នៅក្នុងសុខសន្តិភាពជាមួយគ្នា។
គោលការណ៍នេះត្រូវបានលោក Khrushchev បញ្ជាក់សាជាថ្មីម្តងទៀត
នៅក្នុងអំឡុងមហាសន្និបាតបក្សកុម្មុយនិស្តសូវៀត នៅឆ្នាំ១៩៥៦។ នៅក្នុងមហាសន្និបាតនោះ
លោក Khrushchev ក៏បានថ្លែងរិះគន់ផងដែរ ចំពោះការដឹកនាំតាមបែបផ្តាច់ការនិងឃោរឃៅរបស់ស្តាលីន។
កាយវិកាទាំងនេះរបស់លោក Khrushchev បានធ្វើឲ្យគេនឹកគិតថា
សហភាពសូវៀតប្រហែលជាកំពុងរៀបចំធ្វើកំណែទម្រង់ទ្រង់ទ្រាយធំ ដើរចេញពីគន្លងនយោបាយនិងមនោគមន៍វិជ្ជារបស់ស្តាលីន
ហើយការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងសហភាពសូវៀត និងលោកខាងលិចប្រហែលជាអាចនឹងត្រូវធូរស្រាលមកវិញ។
ក៏ប៉ុន្តែ ក្តីរំពឹងនេះត្រូវរលាយបាត់ទៅវិញ នៅពេលដែលវិបត្តិព្រែកជីកស៊ុយអេបានផ្ទុះឡើង
នៅក្នុងប្រទេសអេហ្ស៊ីប។
ព្រែកជីក ស៊ុយអេ គឺច្រកផ្លូវដ៏សំខាន់មួយ
ក្នុងការដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវទឹក ឆ្លងកាត់ដោយត្រង់ ពី សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ ទៅកាន់សមុទ្រក្រហម។ ព្រែកជីកនេះត្រូវបានសាងសង់ឡើង
កាលពីឆ្នាំ១៨៦៩ ដោយក្រុមហ៊ុនឯកជនបារាំង ក្នុងកិច្ចសន្យាសម្បទានផ្តល់ដោយរដ្ឋាភិបាលអេហ្ស៊ីប។
 |
| នាវាចម្បាំងឆ្លងកាត់ព្រែកជីកស៊ុយអេ (នៅអេហ្ស៊ីប) ដែលតភ្ជាប់ពីសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ ទៅសមុទ្រក្រហម |
នៅឆ្នាំ១៩៥៥ សហរដ្ឋអាមេរិក
និងអង់គ្លេស ដែលសំឡឹងឃើញអេហ្ស៊ីបថាជាចំណុចយុទ្ធសាស្រ្តក្នុងការប្រឆាំងនឹង
ឥទ្ធិពលកុម្មុយនិស្តក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ក៏បានព្យាយាមចែចង់មេដឹកនាំអេហ្ស៊ីប
ដោយបានសន្យាផ្តល់ជំនួយយ៉ាងច្រើន នៅក្នុងគម្រោងសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗ។
មេដឹកនាំអេហ្ស៊ីបវិញចង់រក្សាខ្លួនជាប្រទេសអព្យាក្រឹតក៏បាន ព្យាយាមពង្រឹងទំនាក់ទំនងទាំងជាមួយអាមេរិក
និងទាំងជាមួយសហភាពសូវៀត។ អេហ្ស៊ីបបានព្រមព្រៀងទិញគ្រឿងសព្វាវុធពីសហភាពសូវៀត
ហើយថែមទាំងបានជជែកអំពីលទ្ធភាពក្នុងការទទួលជំនួយរាប់ពាន់លាន ដុល្លារពីម៉ូស្គូថែមទៀតផង។
មើលឃើញបែបនេះ អាមេរិក និងអង់គ្លេស ដែលសង្ស័យថា
អេហ្ស៊ីបកំពុងលេងល្បិចស៊ីទាំងសងខាង ក៏បានសម្រេចបញ្ឈប់ការផ្តល់ជំនួយដែលធ្លាប់បានសន្យាពីមុន។
ឆ្លើយតបមកវិញ មេដឹកនាំអេហ្ស៊ីបបានសម្រេចបញ្ឈប់ការធ្វើសម្បទានព្រែកជីកស៊ុយអេ
ដោយដកហូតការគ្រប់គ្រងពីក្រុមហ៊ុនឯកជន យកមកដាក់ជាសម្បត្តិរដ្ឋ។ នៅខែតុលា
ឆ្នាំ១៩៥៦ បារាំង និងអង់គ្លេស ដោយសហការជាមួយអ៊ីស្រាអែល ក៏បានបើកការវាយប្រហារទៅលើអេហ្ស៊ីប
ដើម្បីដណ្តើមកាន់កាប់ព្រែកជីកស៊ុយអេ ដែលជាផ្លូវដឹកជញ្ជូនប្រេងពីតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា
ទៅកាន់តំបន់អឺរ៉ុប។
នៅថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា ១៩៥៦
នៅពេលដែលកងទ័ពបារាំង អង់គ្លេស និងអ៊ីស្រាអែលវាយដណ្តើមកាន់កាប់តំបន់ជុំវិញព្រែកជីកស៊ុយអេ
លោក Khrushchev បានគំរាមមេដឹកនាំប្រទេសទាំង៣នេះត្រង់ៗថា
ប្រសិនបើពួកគេមិនដកទ័ពថយចេញពីអេហ្ស៊ីបទេ សូវៀតនឹងប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ
ដើម្បីបញ្ឈប់ទង្វើឈ្លានពានរបស់ពួកគេ។ ប្រឈមមុខនឹងការគំរាមប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនេះ
មេដឹកនាំសហរដ្ឋអាមេរិកមិនត្រឹមតែមិនចេញមុខការពារប្រទេស ជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួននោះទេ
ក៏ប៉ុន្តែ ថែមទាំងបានដាក់សម្ពាធទៅលើបារាំង អង់គ្លេស និងអ៊ីស្រាអែលឲ្យដកថយចេញពីអេហ្ស៊ីប
ដោយព្រមានថា បើពួកគេមិនដកថយទេ ពួកគេនឹងត្រូវទទួលរងនូវទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច។
សហរដ្ឋអាមេរិកមិនចេញមុខជួយបារាំង អង់គ្លេស និងអ៊ីស្រាអែល ដោយសារតែខឹងនឹងប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងបីនេះ
ដែលបើកធ្វើសកម្មភាពយោធានៅអេហ្ស៊ីប ដោយមិនប្រាប់អាមេរិកឲ្យដឹងជាមុន។
ប្រឈមមុខនឹងការគំរាមប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរពីសំណាក់មេដឹកនាំសូវៀតផង
និងការគំរាមដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តផង
បារាំង អង់គ្លេស និងអ៊ីស្រាអែលក៏បានដកទ័ពចេញពីអេហ្ស៊ីប ហើយវិបត្តិព្រែកជីកស៊ុយអេក៏ត្រូវបិទបញ្ចប់។
វិបត្តិព្រែកជីកស៊ុយអេ គឺជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃការរាលដាលសង្រ្គាមត្រជាក់នៅក្នុងតំបន់
មជ្ឈិមបូព៌ា ដោយចាប់ពីឆ្នាំ១៩៥៧ លោក Eisenhower
បានដាក់ចេញនូវនយោបាយថ្មីមួយគឺអាមេរិកត្រូវតែផ្តល់ជំនួយទាំងខាង
ហិរញ្ញវត្ថុ និងខាងយោធា ដល់បណ្តាប្រទេសអារ៉ាប់ទាំងឡាយណា ដែលប្រឈមមុខនឹងឥទ្ធិពលកុម្មុយនិស្ត។
វិបត្តិព្រែកជីកស៊ុយអេក៏ជាចំណុចរបត់ដ៏សំខាន់មួយដែរ
នៅក្នុងនយោបាយការបរទេសបារាំងចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិក។ ភាពជូរចត់នៅអេហ្ស៊ីបបានធ្វើឲ្យមេដឹកនាំបារាំងកំណត់ក្នុងចិត្តថា
ពួកគេមិនអាចរំពឹងតែទៅលើអាមេរិក ដើម្បីជួយការពារសន្តិសុខរបស់បារាំងបាននោះទេ។
បារាំង ក្រោមការដឹកនាំរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ Charles
de Gaulle ក៏បានរៀបចំកម្មវិធីផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរផ្ទាល់ខ្លួន
ហើយព្រមទាំងបានសហការជាមួយអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច ក្នុងការជំរុញឲ្យពង្រឹងការធ្វើសមាហរ័ណកម្មអឺរ៉ុប
ឈានទៅបង្កើតសហគមន៍អឺរ៉ុប ដែលជាសម្ព័ន្ធភាពរវាងប្រទេសអឺរ៉ុបគ្នាឯង ដើម្បីកុំឲ្យពឹងផ្អែកទាំងស្រុងតែទៅលើអង្គការអូតង់ដែលស្ថិតក្រោម
ការដឹកនាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
សន្ធិសញ្ញាបង្កើតសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ុបត្រូវបានចុះហត្ថលេខា
នៅទីក្រុងរ៉ូម នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៧ (ដោយមានប្រទេសជាសមាជិកស្ថាបនិកចំនួន ៦
គឺបារាំង អាល្លឺម៉ង់ខាងលិច អ៊ីតាលី ប៊ែលហ្ស៊ិក លុចសំបួ និងហូឡង់)
ហើយនៅឆ្នាំ១៩៦០ បារាំងបានធ្វើការសាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួនប្រកបដោយ
ជោគជ័យ ក្លាយជាមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរទី៤ បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពសូវៀត
និងអង់គ្លេស៕
